Verslaggever Dominique Elshout: ‘Lezers waarderen regionale verhalen over de oorlog’

“We wilden niet alleen vertellen wat er feitelijk is gebeurd, maar vooral de nabestaanden aan het woord laten: hoe kijken zij terug op die tijd, wat vinden ze van het besluit van hun vader – burgemeesters waren toen nog altijd mannen – of grootvader en welke impact heeft dat gehad op het burgemeestersgezin?

In 1944 kregen dorpsburgemeesters in Zuidoost Brabant van de Duitsers de opdracht een aantal burgers aan te wijzen voor dwangarbeid aan de Duitse kustverdediging in Zeeland. Zeven van hen weigerden. Ze wilden geen dorpsgenoten, mensen die ze vaak persoonlijk kenden, uitleveren aan de vijand. Dat had grote gevolgen voor die burgemeesters. Ze werden afgevoerd naar Kamp Vught en vandaag naar andere kampen getransporteerd, waar ze, op een na, om het leven zijn gekomen.”

“Met een aantal collega’s hebben we de nabestaanden van de zeven burgemeesters benaderd. Ze wilden allemaal graag meewerken en hun verhaal vertellen. Het brandde als het ware op hun lippen. Want ook al is het inmiddels ruim driekwart eeuw geleden, in de families leeft het nog sterk. Je moet je voorstellen: kinderen waren opeens hun vader kwijt, vrouwen hun echtgenoot. Dat heeft er enorm ingehakt.

“Ook de nabestaanden van Henri van der Putt, de burgemeester van Geldrop, hebben hem nooit iets verweten. Hun verhaal, mooi opgetekend door mijn collega Corrie de Leeuw, is extra schrijnend omdat zijn vrouw en negen kinderen heel lang niet hebben geweten wat er met hun man en vader was gebeurd. Hij was lang vermist. Nog jaren na de oorlog verwachtten ze, als er aan de deur gebeld werd, hem daar te zien staan. Dat is toch vreselijk?

Zelf vind ik het nogal wat, de keuze die die mannen hebben gemaakt. Het komt er op neer dat ze moesten kiezen tussen hun gezin en hun principes. In het licht van de huidige tijd, waarin ministers papadagen opnemen en het gezin belangrijker wordt geacht dan werk, is dat moeilijk te begrijpen. Maar wie ben ik om me een oordeel te vormen over iets wat zich in een heel andere tijd en heel andere omstandigheden heeft afgespeeld? Ik heb er echt geen oordeel over.”

“Maar heel veel bewondering voor die mannen heb ik wel. Want wat een moed moeten ze hebben gehad om tegen de Duitsers in te gaan en daarmee hun leven in de waagschaal te stellen! Ze waren natuurlijk niet gek en ze wisten dat ze daarmee een groot risico namen.

Als het over dit soort dilemma’s uit de oorlog gaat, ga ik altijd bij mezelf te rade: wat zou ik zelf hebben gedaan in deze situatie? Ik denk dat iedereen zich dat wel eens afvraagt. In mijn geval: ik ben alleenstaand, maar als ik een gezin zou hebben, denk ik dat ik toch daarvoor zou hebben gekozen. Maar gelukkig hoeven we in deze tijd nooit dit soort keuzes te maken.

Als regionale krant maken we graag en vaak verhalen over de oorlog in onze regio. Als verslaggever is het zo’n beetje mijn specialiteit geworden, al heb ik geen obsessie voor de oorlog ofzo. Maar hoe dat gaat: je maakt een keer een verhaal over de oorlog en daarna ben je specialist en weten ze je te vinden. Geen punt hoor, want ik vind het leuk en waardevol om te doen. Ik hou ervan om diep in een verhaal te duiken. En met die verhalen draag ik iets bij wat betekenis heeft, althans zo ervaar ik dat.”

“Lezers waarderen dit soort verhalen. Uit de mailtjes die binnenstromen merken we dat de oorlog onder hen nog enorm leeft. Dat wil zeggen, onder oudere lezers, want jongeren reageren bijna nooit. Oorlogsverhalen zijn, ook al zijn het vaak zeer persoonlijke verhalen, universeel. Veel ouderen herkennen zich erin en willen graag ook hun eigen ervaringen kwijt

Ik moet wel erkennen dat die oorlogsverhalen mij persoonlijk niet meer zo raken als vroeger. In de loop der jaren heb ik zoveel verschrikkelijke dingen gehoord, dat het me niet meer zoveel doet. Dat is gedeeltelijk zelfbescherming, want als je je alles persoonlijk aantrekt, slaap je niet meer. Maar het is ook een kwestie van gewenning, ja. Het is ook een valkuil, want voor je het weet ben je blasé, word je gemakzuchtig en ga je fouten maken. En dat kun je als verslaggever niet permitteren, al helemaal niet als je voor een regionale krant werkt. Want je lezers zijn je stads- en dorpsgenoten, je buren soms. En ze weten meteen je te vinden als een foutje hebt gemaakt. Dat maakt het vak van regionaal journalist zo leuk. Maar ook moeilijker dan andere vormen van journalistiek.”