Die grootschalige herindeling is onder andere nodig om er voor te zorgen dat Brainport Eindhoven een 'robuuste bestuurlijk slagkracht' krijgt. Dat is de boodschap van de nieuwe Eindhovense burgemeester John Jorritsma.

De drie gemeenten
In zijn visie gaan de randgemeenten Geldrop-Mierlo, Nuenen, Son en Breugel, Best, Oirschot, Veldhoven en Waalre op in Eindhoven. Helmond zou moeten samengaan met Laarbeek, Gemert-Bakel, Deurne, Asten en Someren.

De andere gemeenten in Zuidoost-Brabant zouden moeten opgaan in één grote Kempen-gemeente. ''Al kan ik me voorstellen dat Heeze-Leende, Valkenswaard en Cranendonck er voor kiezen om samen een A2-gemeente te willen vormen", aldus de Eindhovense burgemeester. ''Dan blijven er vier gemeenten over in deze regio."

Onvoldoende veranderd
''De huidige maatschappelijke, economische en sociale problemen vragen om gemeenten met een grote mate van bestuurlijke efficiency", betoogt hij. ''De maatschappij is volop veranderd, de afgelopen jaren. Maar als overheid zijn we onvoldoende mee veranderd. Maar nu is de tijd daar echt rijp voor."

Jorritsma wijst daarbij op Brainport Eindhoven, dat door het kabinet-Rutte onlangs erkend is als de derde Nederlandse mainport, naast Schiphol en de Rotterdamse haven. Daarnaast wijst hij op de gemeente Nuenen, die er voor kiest de eigen zelfstandigheid op te heffen om de bestuurskracht te verbeteren.

Concurrentieslag lukt niet met 21 gemeenten
''Beide ontwikkelingen samen zijn een mooie aanleiding om het bestuursmodel in geheel Zuidoost-Brabant te bezien", verklaart hij. ''Het is tijd voor Brainport Eindhoven om aan de regeringstafel de nog lege stoel van de vijfde stad van Nederland op te eisen. Maar dat kan alleen als Eindhoven groot genoeg is."

Bij het binnenhalen van toptalenten voor het bedrijfsleven moet Eindhoven concurreren met regio's als Milaan, München, Stockholm, Singapore en Taiwan. ''Willen we die concurrentieslag met succes aangaan, dan moet er hier een beter vestigingsklimaat komen. Dat krijgen we niet voor elkaar met onze huidige 21 gemeenten met meer dan veertig samenwerkingsverbanden. Dat lukt alleen als we door herindeling slagkracht en daadkracht creëren."

Andere gemeenten
''Veel bestuurders vinden ook wat ik vind'', vertelt Jorritsma. ''Tijdens de vele kennismakingsgesprekken die ik de afgelopen drie maanden gevoerd heb, hebben veel burgemeesters, wethouders en ook raadsleden gezegd dat ze het met mee eens zijn, en dat er een flinke schaalsprong nodig is in deze regio. Maar dat was binnenskamers. Dat hardop in de openbaarheid zeggen, dat is iets anders."

Jorritsma doet dat nu wel, al een paar maanden na zijn aantreden als opvolger van de met veel lof uitgezwaaide Rob van Gijzel, de man die Brainport uiteindelijk ook landelijk op de kaart heeft weten te krijgen. ''Ik doe dat omdat ik er oprecht van overtuigd ben dat het nodig is voor deze regio een grote volgende stap voorwaarts te zetten. We hebben deze stip aan de horizon hard nodig. Ik zeg dit echt niet omdat ik zo nodig een standbeeld hoef."

Emoties
Maar hoe kan het toch dat al die andere bestuurders dat dan níet hardop durven te zeggen. ''Ik snap dat wel, hoor", zegt hij resoluut. ''Dat zit 'em in het verschil tussen ratio en emotie. Het idee van schaalvergroting is gebaseerd op ratio. Tegenstanders van herindeling laten zich leiden door emotie, niet door feiten. Bestuurders die tegen die emoties in gaan, lopen de kans daar bij verkiezingen voor afgestraft te worden. Vandaar de terughoudendheid. Raadsleden worden ook niet gekozen om vervolgens hun eigen gemeente op te heffen."

Kempen
Een fusie in de Kempen komt de laatste maanden al steeds dichterbij. Eersel heeft gekozen voor een waarnemend burgemeester. Bovendien benoemde de provincie Jetty Eugster als waarnemer in Reusel-De Mierden. Als burgemeester van Schijndel stond Eugster aan de wieg van de samenvoeging van haar gemeente, Veghel en Sint-Oedenrode tot Meierijstad. Haar benoeming tot waarnemer in Reusel-De Mierden mag als belangrijk signaal worden gezien vanuit het provinciehuis. Eerder al werd Peter Maas - voormalig burgemeester van Sint-Oedenrode - benoemd tot waarnemer in Bladel.

Reactie
Burgemeester Anton Ederveen van Valkenswaard reageerde maandagavond in zijn nieuwjaarstoespraak op de uitspraken van Jorritsma: "Herindeling is hier niet aan de orde. Dat is niet aan de burgemeester van Eindhoven, maar aan de inwoners van Valkenswaard."