Een 180 ton zware machine met zo'n 100.000 onderdelen die allemaal met zéér grote nauwkeurigheid gemonteerd moeten worden. Hoe bouw je de nieuwe machine van ASML die werkt met extreem ultraviolet (EUV) licht zo efficiënt mogelijk? Honderden mensen bij het Veldhovense bedrijf en zijn toeleveranciers zijn daarmee momenteel druk doende.

De eerste vijf tot tien machines voor de klanten van ASML worden hiervoor gebruikt. Het bouwen van deze machines kost dus, zoals gepland, méér manuren en de productietijd is langer. De ingenieurs van ASML houden echter zorgvuldig bij waar de productie te versnellen is en hoe. In de volgende te bouwen machine worden die nieuwe inzichten toegepast. Het maken van zo'n efficiëntieslag is een van de grote competenties van ASML. Eind dit jaar moet de productie van de EUV-machines op volle toeren draaien en dan kan het grote geld verdienen beginnen. Dit jaar twaalf machines van 120 miljoen euro per stuk, volgend jaar 24 en in 2019 48.

Op naar de 11 miljard euro omzet in 2020 dus. Voor het eerste kwartaal verwachten analisten dat ASML iets meer dan de 1,8 miljard euro omzet, welke het bedrijf zelf al voorspelde. Dat is fors meer dan de 1,33 miljard euro in hetzelfde kwartaal een jaar eerder. De orderportefeuille, eind december nog 3,96 miljard euro, moet als het goed is weer een flink stuk groeien. Al die EUV-bestellingen voor de komende jaren moeten immers nu binnenlopen.

Topmodellen
Intussen gaat de productie van de andere machines van ASML, in totaal zowat 150 per jaar, gewoon door. Ze zijn uiteraard kleiner dan de EUV-machines, maar de topmodellen kosten toch ook zo'n 35 miljoen euro.

Al die machines moeten op transport terwijl de huidige logistieke ruimte berekend is op de productie van ASML van pakweg tien jaar geleden. Tegelijk moeten via die expeditie de honderdduizenden onderdelen afkomstig van toeleveranciers naar de juiste opbouwcellen in de cleanrooms worden gebracht. Begrijpelijk dat ASML de gemeente Veldhoven heeft gevraagd ruimte te scheppen door een deel van de Runstraat en het viaduct af te sluiten. Zodat een nieuwe enorme hal gebouwd kan worden waar de vrachtwagens straks makkelijk hun laad- en loswerk kunnen doen.

Topman Peter Wennink laat zich daarnaast ook maatschappelijk niet onbetuigd. In het tv-programma Buitenhof betoonde hij zich een ware ambassadeur van de Brainport Regio. Hij zette de actieagenda Brainport, met wensen die de regio moeten opkrikken, flink kracht bij in het door beleidsmakers goed bekeken interviewprogramma.

Opmerkelijk was zijn pleidooi de overheid in te laten grijpen bij een ongewenste overnamepoging. Het feit dat ASML belastingkorting krijgt voor onderzoek en ontwikkeling in Nederland vindt Wennink een aanleiding daarvoor. Het gaat om de Innovatiebox, waardoor ASML in plaats van 25 procent de laatste jaren tussen de 5 en 12 procent belasting over de winst betaalt. Die Innovatiebox staat ter discussie, dus wellicht dat de opmerkingen een impliciet pleidooi waren om deze te handhaven.