Volgens de initiatiefnemer, milieuorganisatie Recycling Netwerk Benelux uit Brussel, stoort drie op de vier Nederlanders zich mateloos aan rondzwervend afval. Kleine plastic flesjes en blikjes vormen 40 procent van al het zwerfafval. ,,Onderzoeksbureau CE Delft heeft berekend dat de invoering van statiegeld zorgt voor een afname van 70 à 90 procent van hun aandeel aan het zwerfafval", zegt woordvoerder Tom Zoete.

In de 37 landen waar statiegeld voor petflesjes en blikjes al is ingevoerd, wordt volgens deze cijfers 90 procent gerecycled.

Het lijkt erop dat onder meer een stevige lobby vanuit het bedrijfsleven landelijke invoering tot nu tegenhoudt. Vooral supermarkten hikken aan tegen de kosten, die volgens hen oplopen tot 40.000 euro per filiaal. Daar tegenover staat overigens de biologische supermarkt Ekoplaza, die het initiatief van de Statiegeldalliantie openlijk steunt. Andere critici beweren dat zo'n statiegeldsysteem het bestaande PMD-inzamelsysteem zou kunnen 'ondermijnen', omdat de petfles nu een van de meeste rendabele afvalstromen is.

De Statiegeldalliantie meent dat er geld tegenover staat. De kosten voor het opruimen van zwerfafval in Nederland beloopt volgens hun onderzoekscijfers 250 miljoen euro. Die worden voor het merendeel door lokale overheden betaald. ,,De kosten voor het opruimen dalen naar schatting met 80 miljoen euro als je statiegeld invoert", zegt Zoete.

De lobbyorganisatie begon in november en heeft een zwaan-kleef-aan-effect voor ogen. Dat lijkt te werken. De eerste gemeenteraad die zich in Nederland aansloot, was Weert. Amsterdam en Utrecht traden vrij snel daarna toe. Dat bleek voor andere gemeenteraden dé trigger om zich ook te melden. Op de website statiegeldalliantie.org staat de teller van de deelnemende Nederlandse gemeenten inmiddels op 72. Daar zitten Best, Geldrop, Gemert-Bakel en Helmond, die kortgeleden besloten mee te doen, nog niet bij. Ook de provincie Noord-Brabant is inmiddels sympathisant. Daarnaast laten maatschappelijke organisaties van zich horen, zoals Greenpeace Nederland, Natuurmonumenten en de Consumentenbond, maar ook onderzoeksbureaus, een kinderopvangorganisatie, een fotograaf en een tandarts.

Op 15 maart is er een debat over circulaire economie en zwerfafval gepland in de Tweede Kamer. De Statiegeldalliantie hoopt dat de landelijke politiek het dan - via de media - oppikt.