Gemeente wil mogelijk subsidie boek Anne Frank terugvorderen

De gemeente kreeg in 2017 een subsidieaanvraag van 100.000 euro voor het boek Het Verraad van Anne Frank. Initiatiefnemer Pieter van Twisk en Thijs Bayens van het bedrijf Proditione Media schreven in de aanvraag dat ‘de gelauwerde FBI-agent’ Vince Pankoke ‘een select gezelschap van politieonderzoekers en vooraanstaande historici’ zou leiden. 

Nederlandse historici die hun sporen hebben verdiend op het gebied van onderzoek naar de Duitse bezetting zouden hieraan meewerken. Bij navraag bleek dat veel onderzoekers hiervan niet op de hoogte waren, terwijl voor de gemeente ‘gezaghebbende instellingen’ een belangrijke voorwaarde vormen voor goedkeuring.

Dat de aanvragers ‘niet of amper betrokken’ zijn geweest bij het vervolg van het onderzoek is voor de gemeente ‘nieuwe informatie’. Wethouder Touria Meliani (Kunst) zegt ‘geschrokken’ te zijn hoe ‘onzorgvuldig’ en ‘nalatig’ het onderzoek is gedaan. Ook noemt ze het communiceren van de aanvragers voor een subsidie ‘op z’n minst onzorgvuldig’. Door de desinformatie gaat de gemeente nu kijken of er een mogelijkheid is tot terugvordering van de 100.000 euro.

Daar bovenop komt dat Proditione nog niet aan de voorwaarden heeft gedaan om een database over het onderzoek aan te leveren aan de gemeente. Deze wil de gemeente beschikbaar stellen voor eventueel toekomstig onderzoek en het was een van de voorwaarden die Amsterdam stelde bij de goedkeuring voor de subsidie. Meliani zegt dat gesprekken over de overdracht van de database nog wel gaande zijn.

Onder anderen Gertjan Broek (historisch onderzoeker bij de Anne Frank Stichting), Hubert Berkhout (Niod-archivaris), Guus Meershoek (auteur van een onderzoek naar de Amsterdamse politie tijdens de bezetting) en David Barnouw (historicus) stelden nooit benaderd te zijn om onder een subsidieaanvraag te staan.

Initiatiefnemers van Het verraad van Anne Frank zeiden dat het ‘nooit een geheim’ is geweest dat het onderzoeksteam een subsidie zou aanvragen met hun namen eronder. Hun namen werden bovendien na hun toestemming op de website van het onderzoeksteam toegevoegd. “Allen stemden daarmee in en waren – zonder uitzondering – enthousiast over het project.” Ook zou er nooit een klacht zijn gekomen over het gebruik van hun namen.

In het boek wordt notaris Arnold van den Bergh (1886-1950), lid van de Joodse Raad, gezien als degene die de familie Frank heeft verraden. Na de publicatie twee weken geleden uitten tal van historici kritiek op het onderzoek wegens het gebrek aan bewijs als verrader. 

Ook uitgeverij Ambo/Anthos kreeg ervan langs. In tegenstelling tot Duitse uitgever HarperCollins Deutschland hebben zij het boek niet eerst laten wegen door deskundigen. Verwijtbaar, stellen experts uit het Nederlandse boekenvak, omdat het juist zo’n delicaat onderwerp is. Uitgeverij Ambo/Anthos heeft inmiddels excuses aangeboden voor het boek en liet weten dat ‘een kritischer houding hier mogelijk was geweest’.  Het boek wordt voorlopig ook niet meer geleverd aan boekhandels.