Ic-verpleegkundigen ziek van werkdruk: ‘Dit is een voorproefje van hoe het de komende jaren wordt’

Zeshonderd ic-verpleegkundigen deden in oktober dit jaar mee aan het onderzoek van Radboudumc in Nijmegen en het Rotterdamse Erasmus MC. De bevindingen: vier op de tien verpleegkundigen ervaren klachten als angst, depressie of posttraumatische stress als gevolg van het werk. Een op de drie overweegt te stoppen.

Meer dan de helft van de deelnemende verpleegkundigen heeft bovendien een verhoogd risico op uitval door vermoeidheid gerelateerd aan het werk. ,,Een op de vier ic-verpleegkundigen heeft sinds de Covid-19-pandemie een periode niet kunnen werken, vooral vanwege fysieke of mentale klachten. Een kwart van hen is nu nog steeds niet volledig aan het werk’’, valt te lezen.

Ook vorig jaar bekeken de onderzoekers hoe het ging met ic-verpleegkundigen. Het aandeel mensen onder hen met mentale klachten en/of werk-gerelateerde vermoeidheid is in die periode toegenomen van 50 procent in 2020 naar bijna 60 procent dit jaar. ,,Het zijn heel zorgelijke cijfers”, zegt Buurman. ,,En het is voor ons ontzettend herkenbaar, in lijn met de signalen die wij krijgen.”

Volgens Buurman spelen onder meer de onzekerheid rond corona en de heftige situaties op de ic een rol - bijvoorbeeld toen familie door de coronamaatregelen niet bij de patiënt mocht komen. ,,Als dat lang voortduurt, leidt dat tot psychische klachten.” Bovendien is ook het sentiment veranderd sinds het begin van corona: ,,Toen stond de hele maatschappij nog achter de zorg: er was heel veel waardering, mensen gingen klappen. Dat is er nu ook niet meer, en dat is moeilijk.”

Daarnaast is de werkdruk hoog, en die wordt alleen maar hoger als meer mensen het vak de rug toekeren. Dat gebeurt al, zegt Buurman: ,,We hebben op verschillende ic’s de cijfers over uitstroom opgevraagd. Tussen de vijf en de twintig procent is afgelopen jaar vertrokken. Door de uitstroom én de grote uitval door ziekte hebben we minder ic-capaciteit. Dat is enorm zorgelijk.” Het verzuim is nu gemiddeld 8 tot 10 procent, en neemt verder toe.

En de problemen zijn niet opgelost als we van corona af zijn, stelt Buurman. ,,We begonnen de crisis al met een personeelstekort. Er waren 40.000 vacatures in de zorg. Covid-19 kwam daar bovenop.” Meer mensen opleiden moet, maar gaat het probleem niet volledig oplossen: ,,Mensen die nu instromen bij de opleiding zijn pas over 4 jaar klaar, en dan moeten ze nog 1,5 jaar de ic-opleiding volgen. Ik denk dat we in een situatie van permanente personeelsschaarste terecht gaan komen. Je kunt er niet tegenop opleiden.”

Over tien jaar moet 1 op de 3 schoolverlaters kiezen voor een baan in de zorg om aan de door vergrijzing verder toenemende zorgvraag te voldoen, zegt Buurman. Nu is dat 1 op de 7. ,,Dat gaat niet: dan hebben we straks geen leraren meer voor de klas staan, geen politieagenten. We zullen dan maatschappelijke keuzes moeten maken: welke zorg ga je bieden? Dat zal met name in de ouderenzorg en wijkverpleging gaan spelen. Wat we nu zien is een voorproefje van hoe het in de komende jaren gaat zijn.”

Wat we volgens Buurman wel kunnen doen, is de instroom in de zorg - en specifiek, op de ic’s, proberen zo laag mogelijk te houden. ,,Het is geen populaire boodschap, maar ik denk dat een hardere lockdown nodig is. Het aantal besmettingen moet naar beneden. Daarnaast moet er zo snel mogelijk een boostervaccin komen, ook voor het zorgpersoneel.”

Kijk onze video's over de coronacrisis in onderstaande playlist: