Landelijke bloedtest om te zien of in Nederland immuniteit tegen corona ontstaat

videoMet een nieuwe bloedtest gaan onderzoekers van de Nederlandse bloedbanken een landelijk bevolkingsonderzoek doen naar het nieuwe coronavirus. Doel is om te achterhalen hoe breed het virus is verspreid en hoe snel de samenleving immuniteit tegen de ziekte opbouwt.

Niels Klaassen en Marcia Nieuwenhuis Laatste update: 15:31

Delen per e-mail

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en Google privacybeleid en de gebruiksvoorwaarden zijn van toepassing.

De test wordt uitgevoerd op bloed van tienduizenden bloed- en plasmadonoren van bloedbank Sanquin. Onderzocht wordt of die donoren antistoffen hebben aangemaakt tegen het virus. De bloedtesten moeten duidelijk maken of er in Nederland al een grote groep bestand is tegen corona.

Lees ook

Luister hier naar Achter het Verhaal, waarin Marcia Nieuwenhuis vertelt over deze aanpak:

Goede vertegenwoordiging

Hoogleraar en arts-microbioloog Hans Zaaijer van Sanquin: ,,Er komen dagelijks ongeveer tweeduizend bloeddonoren bij de bloedbank, dat is een goede vertegenwoordiging van de mensen van 18 tot 79 door het hele land. We gaan de eerste monsters deze week meten en als alles goed gaat, meten we twee weken van nu de hele bulk. We beginnen met tienduizend mensen, dat zijn alle mensen die in Nederland in één week bloed doneren.’’  

Het plan is om die bloedtest om de zoveel weken te herhalen. Daarmee ontstaat een goed beeld van de groeiende groepsimmuniteit tegen corona in Nederland. In Nederland zijn 331.000 bloeddonoren, zo’n tienduizend donoren geven wekelijks bloed. Zaaijer: ,,Ongeveer 99 procent heeft toestemming gegeven op onderzoek naar zijn of haar bloed en verder kan het volledig geanonimiseerd worden.’’

De bloedbanken mikken vooral op plasmadonoren, omdat die groep vaker komt doneren. Die mogen elke twee weken plasma geven, maar doen dat gemiddeld zo’n vijf keer per jaar. Doordat die donoren regelmatig terugkomen, moeten herhaaldelijke bloedtesten uit gaan wijzen hoeveel mensen in Nederland immuun zijn voor corona. Hoe groter het percentage van patiënten dat van corona is genezen, hoe sneller de samenleving groepsimmuniteit opbouwt.

De komende weken en maanden gaan onderzoekers alle Nederlandse bloedbanken bloed testen van mensen uit alle leeftijdsgroepen om te zien of er in het lichaam antistoffen zijn aangemaakt.
Volledig scherm
De komende weken en maanden gaan onderzoekers alle Nederlandse bloedbanken bloed testen van mensen uit alle leeftijdsgroepen om te zien of er in het lichaam antistoffen zijn aangemaakt. © REUTERS

Wanneer is Nederland opgewassen tegen corona?

Wie het coronavirus heeft gehad, is daarna veelal immuun. Als er daar maar genoeg mensen van zijn, is er sprake van groepsimmuniteit. Er wordt dan als het ware een muur gebouwd rond de kwetsbare mensen die nog wel vatbaar zijn, het virus krijgt dan nog amper kans om over te springen van mens tot mens. Met vaccinaties creëer je ook deze kudde-immuniteit, maar bij het coronavirus ontbreekt een vaccin vooralsnog. Daarom, nu het virus toch niet meer klein te houden is, kiest Nederland niet voor een totale afgrendeling van het sociale verkeer. RIVM-directeur Jaap van Dissel: ,,Je moet het virus bij de groep die het aankan in feite rond laten gaan, waarbij je de kwetsbare ouderen daarvan afschermt. Dan heb je uiteindelijk – na een zekere tijd – dat de bevolking als geheel beschermd is tegen de herintroductie van het virus.” De expert schat dat er groepsimmuniteit ontstaat die beschermend werkt ‘als 50 tot 60 procent van de bevolking aan het virus is blootgesteld en weer genezen is’.

Viroloog Marion Koopmans van het Rotterdamse Erasmus MC, die ook de World Health Organisation (WHO) adviseert over de aanpak van het coronavirus, meldt dat zij in de regio Rotterdam ook gaat starten met vergelijkbare bloedtesten. ,,Alles ligt klaar en we zijn gestart met testen om de beginstand te bepalen. Wij nemen alle leeftijdsgroepen mee, óók kinderen.’’ De bekende viroloog geeft aan toestemming te hebben gekregen om bloed van mensen uit verschillende leeftijdsgroepen te testen. ,,Dat gaan we komende weken en maanden doen om vast te stellen hoe snel we immuniteit zien ontstaan.”

Griepachtige klachten

Een van de groepen bij wie de nulmeting voor corona zou kunnen worden uitgevoerd zijn bloeddonoren, die toestemming hebben gegeven om hun bloed te gebruiken voor onderzoek.
Volledig scherm
Een van de groepen bij wie de nulmeting voor corona zou kunnen worden uitgevoerd zijn bloeddonoren, die toestemming hebben gegeven om hun bloed te gebruiken voor onderzoek. © REUTERS

Een deel van de Nederlanders kampt momenteel met griepachtige klachten (hoesten, keelpijn, koorts) en vraagt zich af of het corona heeft. Of mensen die zelf graag willen weten of ze corona onder de leden hebben, zich ook kunnen aanmelden voor een test? ,,Nee, dat is nog niet aan de orde’’, zo verklaart Koopmans. Sanquin laat weten dat de bloedtest erop gericht is om te bepalen in hoeverre er in Nederland groepsimmuniteit tegen corona is ontstaan. En dat het niet is om individuele donoren uitsluitsel te geven over of ze wel of geen corona hebben gehad. 

Collega-viroloog Bart Haagmans van het Erasmus MC bevestigt dat er testen zijn gemaakt om antistoffen te meten. ,,Die zijn beschikbaar, getest en gevalideerd.’’ Dit was voor de virologen een spannend proces. ,,Want het is belangrijk om te zien of die test antistoffen kunnen aantonen die specifiek dít virus kunnen herkennen’’, benadrukt hij. ,,Je moet geen vals positieven hebben, maar dat was niet het geval.’’

‘Cruciaal’

Viroloog Ab Osterhaus benadrukt hoe belangrijk zo’n algemeen bevolkingsonderzoek is: ,,Dat is cruciaal. Je moet weten hoe zo’n virus in de bevolking verspreid is, wat de infectiegraad is?” Omdat lang niet alle patiënten met coronaverschijnselen nog getest worden, zijn de RIVM-cijfers geen effectieve graadmeter om te kijken hoezeer het coronavirus zich verspreid heeft. 

Collega-viroloog Janke Schinkel van het Amsterdam UMC is ook voorstander van een groot onderzoek: ,,Dat geeft een goede dwarsdoorsnede, hoeveel mensen zijn nu daadwerkelijk besmet?” Deze steekproef geeft dan een beter beeld van de werkelijke verspreiding van het gevreesde virus, hetgeen de statistieken rond sterfte en IC-opnames ook in een ander perspectief kan plaatsen. 

Ziekenhuismedewerkers

In de Brabantse ziekenhuizen werd begin maart onder 1097 medewerkers al een steekproef gehouden. In het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ) in Tilburg blijkt dat 28 medewerkers het coronavirus hebben opgelopen. Uit testen van het Amphia Ziekenhuis in Breda is gebleken dat 10 medewerkers besmet zijn. Bijna 4 procent van de geteste medewerkers bleek het virus inderdaad onder de leden te hebben. Daarbij werden alleen mensen getest die al (milde) klachten hadden, dus daaruit konden nog geen conclusies getrokken worden over de mate van verspreiding over de gehele Nederlandse bevolking. Ook loopt er nog onderzoek naar de infectiegraad onder kinderen in Noord-Brabant. 

Meer weten? Klik op deze link voor antwoorden op tien vragen over de bloedtest.

In onderstaand dashboard meer informatie over het verloop en de besmettingen per gemeente (klik op mobiel halverwege de scrollbar om te scrollen):

Bekijk onze video's over het coronavirus in onderstaande playlist:

Voor het ziekenhuis in Maastricht is een grote tent opgebouwd in verband met de crisis rond het coronavirus. In die tent kunnen binnenkort mensen met luchtwegklachten een CT-scan krijgen.
Volledig scherm
Voor het ziekenhuis in Maastricht is een grote tent opgebouwd in verband met de crisis rond het coronavirus. In die tent kunnen binnenkort mensen met luchtwegklachten een CT-scan krijgen. © ANP

Verder in het nieuws

Net binnen

Meest gelezen

Webwinkel

Meest gedeeld