,,De emotionele bankrekening van veel nabestaanden staat nog steeds diep in het rood”, zegt Arlette Schijns van het team dat de nabestaanden juridisch bijstaat. ,,We vragen de rechtbank dan ook de vier verdachten hoofdelijk aansprakelijk te stellen. De verdachten die tot nu toe nog geen enkele verantwoordelijkheid hebben genomen in deze zaak.”

De ingediende schadeclaims gaan alleen over geleden immateriële schade: de schok van en het verdriet over het overlijden van de slachtoffers dus. ,,De nabestaanden die wij vertegenwoordigen dienen geen claim in voor geleden materiële schade om het verloop van dit proces niet verder te belasten.” De ingediende claims variëren tussen de 40.000 en 50.000 euro. ,,Als iemand meerdere dierbaren is verloren, dan wordt een bedrag per dierbare gevorderd.”  

Een groot deel van de nabestaanden (zo’n 240) heeft helemaal geen claim kunnen indienen. Volgens het Oekraïense recht dat voor de schadeclaim geldt, komt een grote groep broers en zussen niet in aanmerking voor een vergoeding. ,,Terwijl vaak juist zij het waren op wiens schouders veel leed en veel werk terecht is gekomen na de ramp.”

De advocaten van een van de verdachten, Oleg Poelatov, vinden dat de schadeclaims juist niet in het nu lopende proces moeten worden behandeld. ,,We willen het leed van de nabestaanden niet ondermijnen, maar de schadeclaims horen niet thuis in deze strafzaak”, vond advocate Sabine ten Doesschate. 

De advocaten vragen de rechtbank de schadeclaims uit dit strafproces te halen. ,,Ze horen thuis in een civiele rechtszaak. Het is te ingewikkeld om het in dit proces te behandelen, want het gaat niet alleen om Nederlands maar ook om Oekraïens recht.” Het spreekrecht van de nabestaanden, dat voor september van dit jaar gepland staat, kan volgens de advocaten wel gewoon doorgaan.

Nabestaanden die aanwezig zijn bij het proces stelden al wel in een reactie te balen van de opmerkingen van de advocaat. ,,Ze weten dondersgoed dat deze schadeclaims in Nederland niet bij een civiele rechter kunnen worden ingediend. Dus zouden we naar Oekraïne moeten met de claims, maar ook dat is ingewikkeld.” 

Bij de crash van vlucht MH17 op 17 juli 2014 in Oost-Oekraïne kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder hen waren 193 passagiers met de Nederlandse nationaliteit. De rechtszaak startte in maart vorig jaar, maar bevindt zich nog steeds in de voorbereidende fase. De inhoudelijke behandeling van de zaak zou in juni van start moeten gaan. Er worden drie Russen en een Oekraïner verdacht van betrokkenheid bij het neerhalen van de MH17. Alleen Oleg Poelatov laat zich door een advocaat verdedigen. Geen van de vier verdachten is de afgelopen maanden komen opdagen in de rechtbank. 

De sfeer in de rechtszaal wordt ondertussen steeds stekeliger. Zo stelde het Openbaar Ministerie (OM) vanmorgen dat een expert van het Russische bedrijf Almaz-Antey, de producent van de Bukraket, tijdens zijn verhoor over informatie bleek te beschikken die hij alleen maar uit het strafdossier verkregen kon hebben. ,,De expert heeft niet kunnen verklaren hoe hij die informatie heeft gekregen. Wij hebben die in ieder geval niet gegeven.” De suggestie daarin is duidelijk: is dat dan misschien via de verdediging gebeurd? 

De advocaten van verdachte Poelatov ergeren zich op hun beurt dood aan het, volgens hen, gebrek aan medewerking van het OM. De verdediging wil veel meer wrakstukken van het vliegtuig kunnen bekijken dan alleen de delen die zijn gebruikt voor de reconstructie van de cockpit. Die reconstructie staat in een hangar op vliegbasis Gilze en Rijen. Andere wrakstukken zijn opgeslagen in Soesterberg. ,,Om een goed beeld van de schade aan het toestel te krijgen en conclusies te kunnen trekken over de reden van de crash en over de locatie van waaruit geschoten is, moeten we alles kunnen zien”, stelde advocaat Ten Doesschate. ,,Als we niet alles kunnen zien dan heeft het OM dus de macht het buiten het dossier te houden?” 

Volgens het OM kan de verdediging al over informatie over alle relevante wrakstukken beschikken.

Door het juridische steekspel wordt steeds duidelijker wat een ingewikkelde en (geo)politieke rechtszaak het MH17-proces is. Niet alleen de belangen van de nabestaanden en verdachten spelen een rol, maar op de achtergrond loert altijd de bemoeienis en het belang van de Russische Staat. Die ontkent nog altijd ook maar iets te maken te hebben met het neerschieten van de MH17.

Het toestel van Malaysia Airlines was op 17 juli 2014 onderweg van Amsterdam naar Kuala Lumpur in Maleisië. Volgens het Openbaar Ministerie is het vliegtuig neergehaald door een Bukraket die werd afgeschoten vanaf grondgebied dat in handen was van door Rusland gesteunde Oekraïense separatisten. De lanceerinstallatie zou, volgens de onderzoekers, afkomstig zijn van de 53ste Russische luchtafweerbrigade en naar Oekraïne zijn gereden om daar de separatisten te steunen die onder vuur lagen van de Oekraïense luchtmacht.

Bekijk onze trending nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: