MH17-zaak tegen Rusland bij Europees Hof vertraagd na plotseling vertrek Russische rechter

Volgende week woensdag zou de zitting plaatsvinden bij het hof in Straatsburg. De Grote Kamer van het EHRM, waarin zeventien rechters complexe en buitengewone zaken behandelen, zou zich buigen over de vraag of de klacht van Nederland ontvankelijk is.

Rusland vroeg een paar weken geleden om uitstel van de zitting vanwege de coronacrisis. Dat heeft het hof afgewezen. Enkele dagen later trok de Russische rechter die betrokken is bij de behandeling van de MH17-zaak zich terug, zo meldde het hof. Een reden wordt niet gegeven, maar nabestaanden en advocaten zien dit als onderdeel van de Russische tactiek om onderzoeken en procedures te frustreren en vertragen.

,,Dit is, op zijn zachtst gezegd, uiterst merkwaardig”, zegt letselschadeadvocaat Sander de Lang (SAP) namens het Rechtsbijstandsteam MH17 dat nabestaanden bijstaat. ,,Volgens deskundigen is het ook niet eerder vertoond dat een rechter van het EHRM zich terugtrekt. We weten niet waarom, maar de reden laat zich raden. Rusland ontkent tot nu toe alles.”

Het gaat om rechter Dmitri Dedov, die sinds 2013 rechter was bij het EHRM. Dedov raakte in juni 2017 in opspraak om zijn homofobe uitspraken in een zaak bij het EHRM tegen de Russische anti-homopropagandawet. Hij vergeleek homoseksuele mannen met kindermisbruikers.

Dedovs termijn bij het EHRM zou begin januari aflopen - rechters blijven negen jaar verbonden aan het hof -, maar hij heeft dat niet afgewacht. ,,Deze rechter was al vanaf het begin betrokken bij de MH17-zaak‘’ zegt advocaat De Lang. ,,Voor nabestaanden is het uitstel weer een teleurstelling. Ze keken ernaar uit.‘’

Een groep nabestaanden zou met een busje naar Straatsburg afreizen om, compleet met spandoeken, de zitting bij te wonen en bij het hof te demonstreren voor gerechtigheid. ,,Dit verbaast me wederom niks”, zegt Silene Fredriksz, een van deze nabestaanden. ,,We maken er al grappen over. De vraag is hoe lang Rusland dit mag blijven doen.”

Ook vertegenwoordigers van stichting Vliegramp MH17 zouden aanwezig zijn, net als de advocaten van de nabestaanden. De zitting is uitgesteld tot 26 januari volgend jaar. Het hof heeft de nieuwe Russische rechter al wel benoemd: Mikhail Lobov.

Nederland daagde Rusland vorig jaar zomer voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) voor de vermeende betrokkenheid bij het neerhalen van MH17. De Buk-raket is volgens het Openbaar Ministerie, dat sinds maart vorig jaar bezig is met een strafproces tegen vier verdachten, uit Rusland afkomstig. Eerder dienden ook nabestaanden een klacht in bij het EHRM. Bij die procedure hebben zich inmiddels zon 450 nabestaanden aangesloten.

In 2018 stelde Nederland, samen met Australië, Rusland al aansprakelijk voor zijn aandeel in de ramp, waarbij alle 298 inzittenden - onder wie 196 Nederlanders - omkwamen. ,,Met de stap die we zetten, door een zaak aan te spannen bij het EHRM en daarmee de klachten van de nabestaanden zoveel als mogelijk te ondersteunen, komen we dichter bij ons doel van gerechtigheid voor de slachtoffers en nabestaanden’’, zei toenmalig minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken destijds.