Minder rechters op een strafzaak om corona-achterstand weg te werken

De afgelopen tijd lukte het om 75 procent van de rechtszaken te behandelen, veelal online, schriftelijk of telefonisch. Maar met name bij strafzaken, waarbij de rechter de verdachte in de ogen wil kunnen kijken, bleef er noodgedwongen veel op de plank liggen. Tussen 17 maart tot 21 mei konden door de uitbraak van het coronavirus ongeveer veertienduizend misdrijfzaken bij de rechtbanken en ruim drieduizend strafzaken bij de gerechtshoven niet door de rechter worden behandeld. Deze achterstand kan niet worden ingelopen zonder extra maatregelen. ,,Zo ontloopt niemand zijn of haar berechting”, verduidelijkt de Raad.

Het Openbaar Ministerie denkt ongeveer 4000 zaken te kunnen afdoen met een zogenoemde strafbeschikking. Daarin mag een officier van justitie een geldboete, een taakstraf of een schadevergoeding opleggen, of iemands rijbevoegdheid intrekken. ,,Het gaat vooral om zaken die eenvoudig zijn, die geen al te heftig slachtofferschap tot gevolg hebben en die niet principieel zijn”, aldus Gerrit van der Burg, voorzitter van het college van procureurs-generaal.

Ook zullen vaker zaken worden behandeld door één rechter in plaats van drie. Die mag, zoals nu ook geldt, wel maximaal maar een jaar gevangenisstraf opleggen. In de praktijk komt in zo’n 30 procent van de zaken de straf in zo’n meervoudige kamer niet boven het jaar uit. Dat soort minder zware zaken - zoals bijvoorbeeld aanrijdingen met zwaar lichamelijk letsel, waarbij het slachtoffer goed is hersteld - zullen nu door de zogeheten politierechter worden bekeken. Die rechter moet wel ruime ervaring hebben én kan altijd beslissen dat het toch beter is om de zaak aan een meervoudige kamer voor te leggen.

De achterstanden worden ook ingelopen door inzet van oud-rechters die onlangs met pensioen zijn gegaan. Hiervoor is nieuwe wetgeving in de maak, laat de Raad voor de Rechtspraak weten. Dan mogen ze nog drie jaar doorwerken. Vermoedelijk levert dit ongeveer honderd rechters op. Ook de openingstijden van rechtbanken worden verruimd, zodat avondzittingen mogelijk worden. Rechters zullen bovendien blijven werken met schriftelijke behandeling of via een videoverbinding, bijvoorbeeld als het gaat om regie- of pro formazittingen. 

De Orde van Advocaten begrijpt de plannen, maar zegt dat die niet ten koste van de rechtsbescherming van verdachten en slachtoffers mogen gaan. Zij moeten zeker zijn van rechtsbijstand, ook als het OM een straf oplegt, en hun advocaten moeten daar een goede vergoeding voor krijgen, aldus de orde.