Nederland staat bekend als 'mister Njet'

'Mister Njet'. Zo luidt de bijnaam van de Nederlandse politie in het buitenland. Bij verzoeken van buitenlandse politiediensten, zoals het natrekken van kentekens en het volgen van potentiële terroristen, moet Nederland steeds vaker 'nee' verkopen.

In een grijs kantoorpand in Zoetermeer zien politiemedewerkers jaarlijks ruim 250.000 politie- en justitieberichten op hun scherm verschijnen. Het gaat van tips over drugscriminelen, verzoeken van politiediensten een moordverdachte te schaduwen, tot informatie over potentiële aanslagplegers die zich in Nederland ophouden.

Politieoperaties staan of vallen bij de discretie van deze politiemensen. Nooit zal de afdeling gevoelige informatie lekken. Daarom is het uniek dat het Landelijk Internationaal Rechtshulpcentrum (LIRC) nu openlijk alarm slaat.

De kern van hun noodkreet: met de toenemende internationalisering en terrorismedreiging kan de dienst het werk niet meer aan. ,,We hebben al brandbrieven gestuurd. Iedereen is het met ons eens dat we meer capaciteit moeten krijgen", zegt een goed ingevoerde bron. ,,Maar er gebeurt niets. Mensen staan op omvallen."

Het LIRC komt handen tekort om de ruim 700 berichten per dag te verwerken. Die informatie komt van verschillende kanalen: via politiediensten Europol en Interpol en liaison officers (verbindingsofficieren) bijvoorbeeld. Daarnaast checkt het LIRC alle personen die gesignaleerd staan in de wereld. Dat zijn er meer dan 1,5 miljoen.

Een overzicht van de achterstanden vorige maand toont de ernst van de situatie. Aanvragen via Europol: 1.100 zaken onbehandeld. Interpol: 1.700 zaken. Liaison officers: 1.100 zaken. En het aantal gezochte personen dat nog niet is gecheckt: 5.800 stuks. Elke dag is er de angst dat er een cruciaal bericht wordt gemist. ,,Thema's als moord of terrorisme pakken we meteen op. Maar of iets belangrijk is, haal je niet altijd uit het eerste bericht."

Criminoloog Cyrille Fijnaut schrikt ervan dat buitenlandse criminelen mogelijk vrij spel hebben in Nederland. ,,Het is een misvatting dat je rechtshulpverzoeken alleen afhandelt voor je imago. Het feit dat het verzoek aan ons is gericht, betekent dat ook onze eigen veiligheid ermee gemoeid is."

De dienst is ook onnodig tijd kwijt aan haperende computerprogramma's. Noodgedwongen archiveert de dienst berichten in het mailprogramma Outlook, dat daarvoor niet geschikt is. 'We zijn door gecrashte mailboxen al data kwijtgeraakt en blijven dagelijks dit risico lopen', staat in een memo.

Wanneer het LIRC aan de behandeling van een buitenlands verzoek toekomt, kunnen regionale eenheden - ook overbelast - roet in het eten gooien. ,,Als een politie-eenheid de opdracht krijgt Franse criminelen te schaduwen, maar zelf met een terreuronderzoek bezig is, wordt zo'n Frans verzoek al gauw opzij geschoven."

Dat op de plank leggen van rechtshulpverzoeken geeft Nederland een slechte naam bij buitenlandse opsporingsdiensten. ,,Met name Spanje en Italië klagen. Het vervelende is dat er een wisselwerking is: andere landen laten ons hierdoor ook langer wachten."