Onderzoeker zeespiegelstijging: Nederland is als een badkuip

Het stijgen van de zeespiegel door opwarming van de aarde is onomkeerbaar, aldus het VN-klimaatpanel IPCC maandag. Slangen: ,,Zeespiegelstijging wordt veroorzaakt door de opwarming van het klimaat. Het is een soort thermometer van klimaatverandering, omdat er zo veel belangrijke processen in samenkomen. Warmer oceaanwater zet uit en daardoor komt de zeespiegel hoger te staan. Ook komt er smeltend landijs van gletsjers en ijskappen in de oceaan terecht waardoor de zeespiegel nog verder stijgt. Daarnaast wordt er grondwater opgepompt voor bijvoorbeeld consumptie en irrigatie van landbouwgrond, en ook dit water komt uiteindelijk in de oceaan terecht.”

Volgens klimaatexpert Bart van den Hurk, eveneens een van de hoofdauteurs van het rapport, moet Nederland zich weerbaarder maken tegen de stijgende zeespiegelstijging en toenemende weersextremen Van den Hurk onderzoekt voor Deltares, een kennisinstituut op het gebied van water en bodem, de invloed van klimaatverandering op allerlei zaken die te maken hebben met de waterhuishouding.

Er zijn al programma’s die zich erop richten Nederland weerbaar te maken tegen weersextremen en de stijgende zeespiegel, maar er zal hier en daar een tandje bij moeten, stelt Van den Hurk. ,,Dat is één ding dat zeker is.” Want ons land gaat te maken krijgen met meer overstromingen, extremer weer, een zeespiegel die blijft stijgen en watertekorten. We zullen verder vooruit moeten kijken, om zo beter te voorspellen wat er in de toekomst nog gaat gebeuren, vindt hij. ,,Er zijn veel dingen die nu meevallen maar straks enorm kunnen gaan spelen. We hebben nog aardig wat creativiteit nodig om in kaart te brengen wat er kan gebeuren en wat we ertegen kunnen doen.”

Ook is het noodzakelijk om te leren van ervaringen als de recente overstromingen in Limburg, stelt hij, want de grilligheid van rivieren gaat toenemen. Onder meer in het stroomgebied van de Maas en de Rijn, zegt hij. Dat betekent dat omwonenden van deze gebieden in de toekomst vaker te maken krijgen met overstromingen.

Maar ook gaan naar verwachting watertekorten spelen in deze rivieren, wanneer het lang niet regent en er meer water verdampt door de stijgende temperatuur. ,,We zijn voor een groot deel afhankelijk van de watertoevoer van de Maas en de Rijn.” Het is volgens Van den Hurk een kwestie van risicomanagement om ervoor te zorgen dat de drinkwatervoorziening op peil blijft, schepen kunnen blijven varen, de watervoorziening in kwetsbare natuurgebieden op pijl blijft en we het zout buiten kunnen houden. ,,Het is belangrijk dat we dit in de toekomst niet uit de hand laten lopen.”

De getallen uit het IPCC-rapport verschillen niet heel veel met het vorige rapport uit 2013, aldus Aimee Slangen. Wel is het nieuwe rapport preciezer. ,,Zo kunnen we nu concreet maken wat de verwachte bijdrage van het smelten van Antarctica is voor verschillende broeikasgas-scenario’s, terwijl dit in het vorige rapport nog niet kon.” Hoe sterk de zeespiegel stijgt, verschilt namelijk regionaal, aldus het NIOZ. In Noord-Europa is het smelten van Antarctica extra relevant. Door een effect van de zwaartekracht zorgt het smeltwater van de Zuidpool aan onze kant van de wereld voor een extra zeespiegelstijging van 10 procent bovenop de wereldgemiddelde zeespiegelstijging.

Door die zeespiegelstijging gaan we volgens het NIOZ in Nederland veel vaker hoog water meemaken, namelijk iedere twee tot tien jaar. Concreet betekent het dat de Oosterscheldekering of de Maeslantkering veel vaker dan nu dicht moeten gaan om overstromingen vanuit zee te voorkomen. Het IPCC-rapport laat volgens het NIOZ zien dat de mate van de zeespiegelstijging sterk wordt bepaald door de hoeveelheid broeikasgassen die we vanaf nu uitstoten.