Rutte maakt ‘diepe excuses’ aan Indonesiërs voor Nederlands geweld: ‘Confronterend en indringend’

,,Ze zijn hard maar onontkoombaar‘’, zei Rutte in een eerste korte reactie. ,,Het kabinet onderschrijft de conclusies. We moeten de waarheid onder ogen zien. Nederland voerde een koloniale oorlog waarin stelselmatig en wijdverbreid extreem geweld werd gebruikt, tot martelingen toe, die in de meeste gevallen onbestraft bleven.”

Het NIOD (Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies), het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) en het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) concluderen in een vandaag gepresenteerd onderzoek dat Nederlandse militairen op grote schaal en stelselmatig extreem geweld toepasten tijdens de dekolonisatieoorlog in Indonesië (1945-1950).

Als voorbeelden noemen ze standrechtelijke executies en marteling van Indonesische gevangenen, het 'platbranden’ van  dorpen en buitensporige luchtaanvallen en artilleriebeschietingen. De regering en militaire top tolereerden dat om ‘koste wat kost’ de Indonesische ‘opstandelingen’ te verslaan

De onderzoekers willen ‘nadrukkelijk uitdragen’ dat ze geen collectieve schuld bij de veteranen leggen. Het geweld is wel door individuele mensen gepleegd, maar daar kun je de hele groep niet op aanspreken, aldus Gert Oostindie, Ben Schoenmaker en Frank van Vree.

De daden werden ook niet goed bestraft waardoor er ook geen preventie was. Het gedoogbeleid heeft het geweld bevorderd en aangemoedigd. Ook stelden ze dat de gezonden militairen onder meer fysiek en mentaal niet voldoende waren toegerust op een guerrillaoorlog.

Ook hebben ze wel degelijk gekeken naar geweld aan Indonesische zijde, hoewel de focus op het Nederlandse lag. Maar dat had plaats in context met het Indonesische geweld en daarom moesten ze zich daar ook in verdiepen. Er is bij de onderzoekers ook echt geen twijfel over veelvuldig Indonesisch geweld tegen mensen aan Nederlandse zijde of onderling.

Er is een breed scala aan daders en slachtoffers, stelden ze. Dat sommigen zich niet in de conclusies herkennen, is eigen aan een oorlog. Alle partijen, dienstplichtigen, KNIL ́ers, dienstweigeraars bijvoorbeeld, krijgen nog in deelstudies aandacht.