Srebrenicatoespraak Rutte: ‘We buigen ons hoofd in stilte’

Dat heeft Mark Rutte zojuist gezegd bij de internationale herdenking van de val van het Bosnische Srebrenica, vandaag 25 jaar geleden. De Nederlandse premier was te horen in een sobere videoboodschap, net als veel andere regeringsleiders en ministers. Veel sprekers moesten hun aanwezigheid bij de plechtigheid afzeggen, omdat het coronavirus in het gebied om zich heen grijpt.

,,De mannen en vrouwen van het Nederlandse VN voelden zich machteloos in juli 1995. Ze worden nog steeds gekweld door de herinneringen. Helaas kunnen we de geschiedenis niet veranderen. Wij worden veranderd door de geschiedenis. Bovendien zal Screbrenica nooit een gesloten boek zijn want nog steeds worden er slachtoffers geïdentificeerd. Er zijn nog steeds moeders die hun zoons zoeken. Dat is de harde waarheid. Een waarheid die we niet kunnen en willen negeren. Daarom zullen we ons altijd uitspreken tegen polariserende taal, het verheerlijken van oorlogsmisdadigers en ontkenning van genocide", aldus Rutte.

De toespraken werden op het Potocari Memorial Center, het herdenkingscentrum vlakbij Srebrenica,  gevolgd door een klein aantal hoogwaardigheidsbekleders en door Bosnische nabestaanden van de slachtoffers. Ze keken in stilte naar een groot scherm waar prominente sprekers uit de hele wereld defileerden. Onder hen ook de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo, EU-commissievoorzitter Ursula von der Leyen, de Britse kroonprins Charles en de Amerikaanse oud-president Bill Clinton. Allen veroordeelden de genocide, benadrukten het verdriet van de nabestaanden, maar prezen ook de kracht van de nieuwe Bosniërs om na de burgeroorlog weer een stabiele en welvarende samenleving op te bouwen, in de woorden van Pompeo.

Luister ook naar de podcast Achter het Verhaal over 25 jaar na de val van Srebrenica, met Tonny van der Mee en Raymond Boere:

Srebrenica is nog steeds een ‘open wond in de Europese geschiedenis’, aldus Von der Leyen. De Italiaanse premier Guiseppe Conte stond ook stil bij alle blauwhelmen, hulpverleners van NGO en journalisten die sneuvelden. De massamoord geldt ook als een van de pijnlijkste episodes uit de recente Nederlandse geschiedenis. Overlopen Nederlandse blauwhelmen van Dutchbat moesten in 1995 toezien hoe zwaar bewapende Bosnisch-Servische troepen de ‘veilige’ enclave innamen en ze niets konden doen toen Bosnische moslimmannen en -jongens werden weggevoerd. Ongeveer 8000 van hen werden vermoord. ,,Als de genocide ons iets heeft geleerd dan is dat dat het zaaien van verdeeldheid en kwaad kan leiden tot het ultieme kwaad. We moeten alles doen wat in onze macht ligt opdat het nooit meer gebeurt. We zijn bij u, die uw geliefden verloren en die tot onze spijt niet werden beschermd. We staan zij aan zij naast de overlevenden die de pijn moeten dragen, we rouwen met hen voor de rest van hun leven", aldus Rutte. 

Verschillende sprekers stonden nadrukkelijk stil bij de moeilijke verzoening en het pijnlijke ontkennen van de genocide door een nieuwe generatie Servische politici. Volgens een peiling van 2018 ontkent twee derde van de Serviërs in het gebied de genocide. Veroordeelde oorlogsmisdadigers worden er nog regelmatig gevierd. Ook nu zouden rond Srebrenica en Bratunac posters van Mladic zijn opgehangen met de tekst: ‘Bedankt generaal voor 11 juli, de dag van de bevrijding van Srebrenica’. Op scholen krijgen niet alle kinderen dezelfde lesstof en ook daar is sprake van herziening van de geschiedenis.

Bekijk deze video met Dutchbatter Wim Sanders.