De aanwezigheid van wolven in ons land heeft volgens de LTO effect op de bedrijfsvoering van schapenhouders. Sommigen stoppen zelfs als een deel van de kudde is aangevallen. © Getty Images/iStockphoto

Varkensstapel krimpt nauwelijks, schapenhouders stoppen door komst wolf

LandbouwtellingHet aantal varkenshouderijen is in een jaar tijd met 12 procent afgenomen: van ruim 4000 in 2019 naar 3600 bedrijven dit jaar. Deze krimp geldt niet voor het aantal dieren. Ons land telt nog steeds meer dan 12 miljoen varkens, een fractie minder (-1,2 procent) dan een jaar eerder.

Sanne Schelfaut 20-08-20, 00:01 Laatste update: 20-08-20, 07:13

Dat blijkt uit de voorlopige cijfers van de Landbouwtelling 2020, uitgevoerd door het CBS. Opvallend is de schaalvergroting in de varkenssector. Het gemiddeld aantal varkens per bedrijf nam toe van 900 in 2000 naar 3400 in 2020. Deze megabedrijven zijn vooral in Noord-Brabant, Gelderland, Overijssel en Limburg te vinden. Het aantal bedrijven daalde in twintig jaar tijd van 14.500 naar 3600 in 2020.

Dit aantal zal verder krimpen aangezien ruim 500 varkensboeren een beroep hebben gedaan op de zogeheten ‘warme sanering’. Hierbij worden varkenshouderijen die stankoverlast voor de omgeving veroorzaken, door de overheid uitgekocht. Landbouwminister Carola Schouten denkt dat deze regeling zorgt voor ongeveer 1 miljoen minder varkens.

Linda Janssen, voorzitter van de POV (belangenbehartiger varkenshouderijen), is niet verbaasd over de cijfers. ,,Onze boeren hebben schaalgrootte nodig om de concurrentie met het buitenland aan te kunnen. De kostprijs is hier veel hoger door de hoge eisen die worden gesteld voor het houden van varkens. Je ziet dat de varkensrechten van boeren die de afgelopen jaren zijn gestopt, zijn overgenomen door ondernemers die vaak al een aantal stallen hadden.’’

Uit de landbouwtelling blijkt ook dat het aantal schapen (exclusief lammeren) behoorlijk daalde: met 5,8 procent naar bijna 550.000. Saskia Duives, voorzitter van de LTO-vakgroep Schapenhouderij heeft drie verklaringen voor de afname. ,,We beginnen de aanwezigheid van de wolf te merken, zeker op de zandgronden in het noorden, oosten en zuiden van ons land. Schapenhouders zijn veel tijd en geld kwijt aan het beschermen van hun kuddes door het afrasteren van de weides. Niet iedereen heeft daar trek in, zeker niet als een wolf al een keer is langs geweest en een deel van de kudde heeft verslonden. Zij stoppen ermee.’’

Ook de vergrijzing onder de schapenhouders, de regelgeving in combinatie met kleine marges -,,Schapengeld is gauw geteld’’ - hebben volgens Duives tot gevolg dat de schapenpopulatie afneemt.

Geitenzuivel populair

In de melkgeitensector is het een ander verhaal. Daar wordt juist wel goed verdiend, de vraag naar geitenzuivel blijft groeien. De sector ondervindt dan ook amper nadeel van de coronacrisis. Het aantal melkgeiten is dit jaar opnieuw gegroeid. De melkgeitenstapel nam met 4,3 procent toe en telt nu 476.000 dieren.

Een opvallend cijfer aangezien de meeste provinciebesturen een stop op nieuwe geitenbedrijven hebben ingevoerd. Die stop heeft te maken met de onstuimige groei van deze sector (een paar jaar geleden steeg het aantal bedrijven met 15 procent), in combinatie met een gezondheidsonderzoek. Dit onderzoek (de resultaten zijn nog niet bekend, red.) is gericht op een mogelijke link tussen geitenbedrijven en longontsteking.

Veel schapenhouders zijn veel geld en vooral tijd kwijt aan het beschermen van hun kudde tegen de wolf

Het zou Jos Tolboom, voorzitter LTO-vakgroep Melkgeitenhouderij, niet verbazen als het aantal bedrijven ondanks de stop nog even doorgaat. ,,Dat heeft te maken met uitstaande vergunningen voor nieuwe stallen en uitbreidingen. Toen de geitenstop in de provincies werd ingevoerd, liepen nog de nodige bouwvergunningen. Zo'n traject duurt meestal een paar jaar en dan moet de stal nog worden gebouwd. Er is sprake van een na-ijleffect.’’

Het aantal varkens daalt de komende jaren met waarschijnlijk één miljoen. © Reuters

Op 1 april 2020 telde Nederland 3,8 miljoen runderen, 0,7 procent meer dan vorig jaar. Het aantal bedrijven met runderen nam met 2,4 procent af naar 24.000. Het aantal melkkoeien steeg met 1 procent naar 1,6 miljoen, het vrouwelijk jongvee nam met 1,6 procent toe naar 886 duizend. De rundveestapel is in 2017, 2018 en 2019 gekrompen. In 2017 is het fosfaatreductieplan voor de Nederlandse melkveehouderij in werking getreden. Bedrijven moesten melkvee van de hand doen met het doel de groei van de veestapel te stoppen. Dit jaar is de rundveestapel weer licht gegroeid.

100 miljoen kippen

Dit jaar waren er 100 miljoen kippen, dat is 1,0 procent minder dan in 2019. Het aantal leghennen nam met 2,5 procent af, het aantal vleeskuikens nam met 0,9 procent toe.