Dit is wat je moet weten over code zwart in de ziekenhuizen: ‘Loten doen we alleen als het écht niet anders kan’
Door de uitbraak van de Britse coronavariant kunnen de ziekenhuizen in Nederland volstromen. Dan dreigt ‘code zwart’ en zijn er meer patiënten dan bedden. Kun je die schaarste wel eerlijk verdelen? En hoe doe je dat dan? In samenwerking met ouderenbond KBO Brabant zonden wij maandagavond een livegesprek uit waarin Judith Wilmer (klinisch geriater Catharina Ziekenhuis in Eindhoven), Antina de Jong (jurist en ethicus Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst) en Leo Bisschops (voorzitter KBO-Brabant) in gesprek met verslaggever Jelle Krekels antwoord gaven op vragen van onze lezers.
Delen per e-mail
In dit artikel blikken we terug op de meest gestelde vragen en de antwoorden daarop.
Wat is het draaiboek ‘code zwart’ en hoe werkt het?
De Jong (KNMG): ,,Er wordt van code zwart gesproken als fase 3 intreedt. Fase 3 betekent dat er te weinig IC-bedden zijn in heel Nederland.” Er wordt landelijk besloten wanneer fase 3 ingaat. Die fase geldt dan meteen voor alle ziekenhuizen in het land.
Wilmer (Catharina Ziekenhuis): ,,In fase 2, de fase die voor fase 3 komt, wordt nog van alles gedaan om de capaciteit van de intensive care en van de zorg in zijn geheel op te schalen. Dat betekent dat alle dingen die geen spoed behoeven uitgesteld worden. Als we dan toch in fase 3 komen te zitten, krijg je eerst fase 3a.”
In dat eerste deel gaat een aantal mensen waarvan de kans heel klein is dat ze een IC-verblijf overleeft, niet meer naar de IC. Het betreft in dat geval corona- en niet-coronagerelateerde gevallen. ,,Het kan bijvoorbeeld iemand zijn die een hartstilstand heeft gekregen en waarbij niemand in de buurt was, waardoor je niet weet hoe lang die hartstilstand heeft geduurd", zegt Wilmer. ,,Daar gaan we dan niet meer aan beginnen. Ik weet dat ik hele harde en verdrietige dingen zeg, maar als we in code zwart zitten, dan is dat de situatie.”
Wat zijn de verschillende fases van code zwart?
Na fase 3a volgt fase 3b. ,,Bij fase 3b gaan we de medische criteria nog strikter hanteren", zegt Wilmer. ,,Mensen die bijvoorbeeld minder dan tien procent kans hebben om een IC-verblijf te overleven, gaan dan ook niet meer naar de IC.” Als er dan nog een tekort is aan IC-bedden, dan spreken we pas van code zwart. ,,Dan gaan naast de medische criteria ook niet-medische criteria spelen. Die zijn door de KNMG-werkgroep samen met ethici vastgesteld.” In al die stappen die daarvóór plaatsvinden, speelt leeftijd dus nog geen rol, benadrukt Wilmer.
De Jong (KNMG): ,,Wat we vervolgens hebben besloten is dat de eerste stap die we nemen is: kijken van welke patiënt we verwachten dat ‘ie zo kort mogelijk op de IC ligt. Dat hij of zij voorgaat op iemand die langer op de IC komt te liggen, naar verwachting. De reden daarvan is dat we zoveel mogelijk mensen willen redden.”
,,Wat belangrijk is, is dat er een aantal overwegingen zijn die nooit een rol mogen spelen bij een keuze voor een IC-bed. Dat is bijvoorbeeld wat je sociale status is, of je werkt of niet werkt, of je familie hebt, wat je nationaliteit is, wat je sekse is. Dat maakt allemaal niet uit. Het draaiboek wordt zonder aanziens des persoons toegepast, dus iedereen is gelijk.”
Het kan volgens de experts zo zijn dat een ouder iemand die acuut aan het hart geopereerd is, voorgaat op een jonger iemand die wekenlang op de IC moet liggen voor corona-beademing. Wilmer: ,,Dan speelt mee dat we zoveel mogelijk mensen willen helpen. Dus de mensen die een kortere behandeling nodig hebben, gaan voor.”
En als er dan nog niet genoeg bedden beschikbaar zijn?
Als er na die stappen nog steeds te weinig bedden beschikbaar zijn, wordt er gekeken naar mensen die IC-zorg nodig hebben waarbij het gaat om zorgmedewerkers die veelvuldig met coronapatiënten hebben moeten werken en zichzelf niet volledig konden beschermen, omdat er bijvoorbeeld schaarste was aan beschermingsmiddelen. ,,Dat is nu niet meer aan de orde gelukkig, maar dat was in het voorjaar wel zo. Als die mensen corona krijgen, gaan zij voor", zegt Wilmer.
Mochten er daarna nog steeds te weinig bedden zijn, dan volgt de stap waar de meeste onrust over is: het zogenoemde ‘fair innings-principe’. ,,Dat gaat ervan uit dat wij vinden dat het rechtvaardig is dat mensen zoveel mogelijk levensfases kunnen doorlopen. Op basis daarvan hebben we mensen ingedeeld in leeftijdscategorieën. Van 0-20, 20-40, 40-60, 60-80 en 80+. Op dat moment, als je dus al die vorige stappen hebt doorlopen én er is nog steeds een tekort aan IC-plekken, dan kijken we naar de leeftijdscategorie waar iemand in valt. Als er dan een 70-jarige voor de deur staat en een 20-jarige, dan gaat degene van 20 voor omdat de 70-jarige meer levensfases heeft mogen doorlopen. De 20-jarige nog niet", zegt De Jong.
,,Als ook fair-innings geen uitkomst meer biedt, bijvoorbeeld wanneer er mensen binnenkomen die in dezelfde leeftijdscategorie zitten, dan blijft er niks over dan het toeval en dat is loten. We willen dat natuurlijk zo lang mogelijk uitstellen. Het is iets dat wij niet willen, artsen niet, de hele maatschappij niet. Loten doen we alleen als het écht niet anders kan.”
Waar kom je terecht als de IC vol is?
Wilmer (Catharina Ziekenhuis): ,,Dan blijf je op de verpleegafdeling en wordt je zo goed mogelijk geholpen en behandeld. Als je zodanig ziek bent dat het niet meer gaat, blijf je daar opgenomen tot aan je overlijden. Heel soms kunnen mensen naar huis, maar meestal gaat het zo snel dat dat niet meer lukt.
Waarom krijgt iemand die zich wél aan de maatregelen houdt geen voorrang op een IC-bed?
De Jong (KNMG): ,,Het is moeilijk te achterhalen waar iemand corona heeft opgelopen. Was dat op een coronafeestje of in de Jumbo?” En hoeveel schuld moet iemand hebben om daarop afgerekend te worden, vraagt De Jong zich af. ,,Als je als motorrijder 200 kilometer per uur rijdt, een ongeluk krijgt en je hebt IC-zorg nodig, moeten we dan zeggen: ‘Je had niet zo hard moeten rijden’?. Dat doen we niet in Nederland.”
Wie maakt die vreselijke keuze als we in zo’n situatie terechtkomen?
Wilmer (Catharina Ziekenhuis): ,,Bij ons in het ziekenhuis is er een commissie voor ingericht met ervaren mensen. Het moeten mensen zijn die geen patiënten kennen die op de corona-afdelingen liggen. De casussen worden anoniem aangeboden, zodat er geen enkele belangenverstrengeling kan zijn. Het zullen niet heel lang dezelfde mensen zijn, want het is heel zwaar om zo’n beslissing te maken.”
Wil je het hele gesprek nog eens terugkijken? Dat kan via onderstaande video.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Kwart Brabantse cultuurinstellingen vreest faillissement
TILBURG - Bijna een kwart van de culturele instellingen vreest een faillissement. Dat blijkt uit een onderzoek onder culturele instellingen en kunstenaars in Brabant, dat in opdracht van Kunstloc Brabant werd uitgevoerd door onderzoeksinstellingen PON en Telos. -
Sem uit 's Gravenmoer weer ronde verder in The Voice of Holland
‘S-GRAVENMOER - De jonge zanger Sem Rozendaal uit ‘s Gravenmoer is weer een stapje dichterbij eindwinst van dit seizoen van The Voice. Het 17-jarige talent overleefde vrijdagavond de eerste liveshow en behoort nu tot de laatste zeven kandidaten. -
PREMIUMBuitenbeelden
Deze mysterieuze mannetjes staan al 20 jaar op wacht aan de A58
OIRSCHOT - Op foto’s lijken ze hoger dan in het echt, de pilaren waar de zwarte mannetjes op zitten. Toch zitten ze nog op zo’n zes meter hoogte. Hoog genoeg om net over het talud heen te kunnen kijken. In de tuin van het oude witte boerderijtje dat daar, aan de rand van Oirschot, verscholen ligt. -
PREMIUM
Huisartsen prikken 60-minners met ‘restvaccin’: ‘Een buitenkansje’
Huisartsen zijn druk bezig met het inenten van 63- en 64-jarigen. Toch kunnen bij uitzondering ook jongere mensen terecht. ,,Soms is er vaccin over. Het is beter om die prikken te zetten in plaats van ze weg te gooien.” -
PREMIUM
Nieuwsoverzicht | Zonnestudio's boos over sluiting - Dex (19) na 2,5 jaar vrijgesproken van verkrachting
De eigenaren van zonnestudio's zijn boos. Kappers mogen open, maar zij niet. ,,Waarom is een zonnestudio een publieke plaats en een kapper of nagelstudio niet? Bij de kapper of de schoonheidsspecialiste zijn veel meer contactmomenten. Bij de politie heeft zich opnieuw een van de relschoppers in Eindhoven gemeld. En Dex werd na 2,5 jaar vrijgesproken van verkrachting. Dat en meer in de nieuwsoverzicht.
-
Eén jaar na eerste coronadode: zoveel mensen overleden er door het virus in jouw gemeente
Vandaag is het precies één jaar geleden dat de eerste Nederlander overleed aan het coronavirus. Sinds de uitbraak zijn er 15.762 coronadoden geteld. Dat blijkt uit cijfers van het RIVM. In Brabant zijn de gemeenten Bernheze en Cranendonck het hardst geraakt. Daar overleden gemiddeld méér dan 23 mensen per tienduizend inwoners aan het coronavirus. -
Lichtpuntje voor Belgische horeca: als alles goed gaat open op 1 mei
Als de Belgische vaccinatiecampagne goed verloopt, gaat bij onze zuiderburen de horeca op 1 mei weer open. Dat geldt voor zowel de terrassen als binnen. Ook enkele andere regels in België worden versoepeld. Dat heeft het zogeheten Overlegcomité beslist, maakte premier Alexander de Croo vrijdagavond bekend. -
PREMIUM
Eindhovense kapster al om 05.30 uur aan het werk: 'Als een kind zo blij dat ik weer mag knippen’