Niet-gevaccineerden vertellen hun verhaal: ‘Ik ben het uitschot van deze maatschappij aan het worden’

Ik doe mijn verhaal graag anoniem, want ik heb geen zin in stenen door mijn ruit, leuzen op mijn huis of anderszins. Want helaas zijn er naast de wappies in de niet-gevaccineerde groep, ook extremen in de gevaccineerde groep. Ik vind het al erg genoeg om voor asociaal en egoïstisch uitgemaakt te worden, zelfs door enkele familieleden, en niet deel te kunnen nemen aan de maatschappij. (B.B.)

Het is een alinea uit één enkele mail die ik uit de box waaromnietgevaccineerd@bd.nl viste. Maar de verzuchting had uit tientallen kelen kunnen komen. Want dit is hoe de boel erbij staat in onze samenleving. We zijn totaal gepolariseerd, uiteengevallen in twee groepen die recht tegenover elkaar lijken te staan.

Eens zullen we het niet meer worden, zoveel is duidelijk. Maar moeten we niet op zijn minst proberen om elkaar te begrijpen? Dat was de gedachte achter de oproep die ik twee weken geleden deed. En die bij veel lezers iets raakte. Zoveel reacties (ruim 250) krijgen we zelden op een oproep. Zonder uitzondering waren ze serieus en opvallend veel mensen schreven hoe fijn het was om een keer hun verhaal te kunnen doen. Een van de grootste ergernissen van niet-gevaccineerde Nederlanders is dat ze zich niet gehoord voelen. Activistische non-vaxers bepalen het beeld in de journaals, op de nieuwssites en in de krantenkolommen. Het gematigde midden wordt nauwelijks gehoord. 

Opstandige egoïsten, zoals ‘wij’ vaak genoemd worden, doet wat mij betreft dan ook geen recht aan de bevlogen, betrokken, intelligente en bezielde groep ongevaccineerde mensen die ik in mijn omgeving heb. Dit doe je niet ‘zomaar’. (Bianca Vugts)

Ik moet zeggen dat ik niet onbekend ben met de gevolgen van corona. In de familie hebben we namelijk twee corona-sterfgevallen, één iemand met long covid en diverse besmettingen gehad. Corona-ontkenner ben ik dus alles behalve en anti-vaxer ook niet. (Rik, Tilburg)

In mijn oproep had ik mijn best gedaan om het vertrouwen van potentiële inzenders te winnen, met de belofte dat ik niet zou oordelen. Eerlijk was ik ook geweest: zelf heb ik de prikken meteen laten zetten. Maar elkaar overtuigen was niet waarover het moest gaan. Het ging over elkaar begrijpen. 

Een van de eerste reacties die ik kreeg, liet me onverwacht in een levensgrote spiegel kijken. Het was een appje van iemand die me na aan het hart ligt. Een vriendin met wie ik in zo’n app-groepje zit waar corona al maandenlang voor ijzige stiltes zorgt. Afgewisseld met gedram van beide zijden over noodzaak en onzin van vaccineren. Ik was meer van de ijzige stilte. Maar nu appte ze me het linkje van mijn eigen oproep door, met de vraag of ik ook geïnteresseerd was in háár verhaal. Ze schreef: ‘Je zult het niet geloven maar ik ben voor het eerst in mijn leven echt bang.’

Een paar dagen later stapten we door de donkere straten en laantjes van het dorp waar we allebei op de middelbare school hadden gezeten. Maar daarover later meer.

Als íets blijkt uit de lawine aan mailtjes, is het dat de niet-gevaccineerde inzenders zich geen ‘anti’s’ voelen. Ze zijn lang niet allemaal tegen vaccineren, maar willen het vaccin vooral zélf niet. Ondertussen zijn ze wel degelijk bezig met maatregelen om de verspreiding van het virus tegen te gaan.

Iedereen heeft ineens een mening over mij, terwijl ze mij niet eens kennen. Voor jouw beeld, ik ben een nette burger, eet zoveel mogelijk gezond, rij zelden te hard, ben lief voor mijn medemens, heb aan de universiteit gestudeerd, heb een mooie baan bij de overheid, werk nagenoeg alleen nog maar thuis en als ik naar kantoor ga, hou ik netjes afstand van mijn collega’s, was ik mijn handen meer dan normaal en draag ik waar het moet een mondkapje. (Petra)

Petra schrijft ook hoe haar leven een stuk minder stressvol werd toen haar oma van 93, haar vader van 83 en wat andere naasten een vaccinatie mochten gaan halen. Eindelijk mocht er weer worden geknuffeld! Ze is dus niet tegen het vaccin. Maar ze heeft geen trek in bijwerkingen, terwijl ze volop geloof heeft in het eigen immuunsysteem.

We gaan even terug naar B.B., die uit angst voor stenen door de ruit anoniem wilde blijven. Ook hij wil zijn bijdrage leveren:

Wat ze maar willen zeggen: we voeren dezelfde strijd, allemaal tegen corona. 

De vraag is natuurlijk wáárom mensen zich niet willen laten vaccineren. Daar blijken heel veel verschillende redenen voor te kunnen zijn. Soms is het heel overzichtelijk waarom de prik niet mag worden gezet. Maar er zijn ook lezers die in doorwrochte betogen allerlei aspecten aanhalen. Toon mailt liefst 23 vragen door, Louis stuurt een usb-stick vol wetenschappers met argumenten.

Een reden die toch wel heel vaak terugkomt, is medisch van aard. Sommige mensen zijn ervan overtuigd dat ze het vaccin niet verdragen. Hetty schrijft dat ze aan een auto-immuunziekte lijdt en lichaamsvreemde stoffen meteen haar zenuwstelsel binnendringen. Nathalie overwon zes jaar geleden non-hodgkin na een loodzware chemotherapie.

Die periode van zes maanden was voor mij de hel op aarde. Ik heb zo ontzettend veel pijn geleden dat ik het nu vandaag de dag nog in elke vezel van mijn lichaam voel als ik er alleen al over praat. Ik heb mijzelf na afloop van die chemo’s beloofd dat er nooit meer één druppel van chemische troep of medicatie mijn lijf meer inkomt. Ook niet als ik weer ziek zou worden. (Nathalie)

Eerlijk gezegd ben ik wat huiverig om alle medische redenen op te sommen die mensen geven voor hun besluit om zich niet te laten prikken. Iedere ziekte en ieder lijf is anders, de goede reden voor de een hoeft nog niet te gelden voor de ander. Het laatste dat ik wil, is zorgen dat iemand een besluit neemt op verkeerde medische gronden. Het lijkt me verstandig om als patiënt op zijn minst een arts of specialist te raadplegen voordat je een besluit neemt. Waarbij de medaille natuurlijk nog een andere kant heeft: misschien kan een vaccin schade aanrichten in een zwakker lichaam, maar Covid kan dat ook.

Dat laatste is in elk geval waar het RIVM op wijst. Ah, het RIVM, de club van Jaap van Dissel. Die brengt ons bij een andere reden om niet zonder meer de rijksadviezen op te volgen: een gebrek aan vertrouwen. Of vanuit het andere perspectief: een gezonde dosis wantrouwen. Jegens de politiek, de wetenschap en de instituties.

Nu zijn daar natuurlijk wel wat noten over te kraken. Kabinetsbesluiten blinken bepaald niet uit in consistentie en de wetenschap lijkt elke keer wat anders te roepen. En wat is de wetenschap? Is één en één wel altijd twee? Is het niet zo dat je voor elke mening wel een hoogleraar kunt vinden die hem uitdraagt?

Eric Schoenmaker legt in zijn mail uit hoe het eigenlijk hoort te werken: ‘Wetenschap zou juist moeten draaien om de dialectiek, these en antithese, om tot een breed gedragen inzicht te komen’. Dat is een wat chique bewoording voor hoe het op universiteiten werkt. Wetenschapper 1 komt met een stelling, waarna een al even geleerde collega het tegenovergestelde beweert. Door te discussiëren en te onderzoeken ontstaat na een tijdje een nieuw inzicht dat beter is dan het voorgaande. Zo wordt de waarheid steeds verder ontsluierd.

Eric is niet de enige die hier kritisch op is.

Sinds begin vorig jaar het virus opkwam, zijn wetenschappers natuurlijk volop aan het onderzoeken geslagen. Dat past perfect in het boven geschetste beeld van de dialectiek. Jij vindt dit, maar ik ontdek dat en samen komen we zo vooruit. Chaotisch is het natuurlijk wel, die wetenschap in ontwikkeling. Wat en wie moet je als burger in hemelsnaam geloven? Er is, kortom, volop twijfel aan wat van officiële zijde als waarheid wordt gepresenteerd. Groepsimmuniteit, het nut van mondkapjes, aerosolen; wat ooit waar was, moest later worden herroepen.

Dat is ook de reden dat de politiek het heeft verbruid, waarbij Mark Rutte en Hugo de Jonge de kop van Jut zijn. Al die standpunten en beloften waarop ze zijn teruggekomen, valt dat onder de neutrale term van ‘voortschrijdend inzicht’ of gaat het om klinkklare leugens? Een groot deel van de inzenders vindt absoluut het laatste.

Onze overheid heeft géén duidelijke strategie met doeltreffende maatregelen. De doemscenario’s die in het vooruitzicht worden gesteld zijn gebaseerd op halve waarheden en hele leugens en brengen angst onder de bevolking. Er wordt bewust gekozen voor een tweedeling door de vaccinatiedwang ... (Gert  Seisveld)

Leugens door de minister-president en de minister van Volksgezondheid. Steeds beloftes maken en die ook weer verbreken en zo stapje voor stapje een controle-maatschappij opstarten. (Marijke de Bruijn)

Het woord ‘vertrouwen’ komt vaak terug in de mails. Het mailprogramma kan het eenvoudig tellen: in 55 van de 250 inzendingen gaat het erover. 

In 33 mails valt een andere term: dwang. Ik hoef niemand uit te leggen hoe daartegenaan wordt gekeken.

Zelfs als er een verplichting komt, laat ik het erop aankomen. Een boete van 4000 euro? Alsjeblieft! Hier is het geld. En nu...?? Onder dwang door vier politieagenten vastgehouden? Dat gaat leuke taferelen opleveren. Ik ben zelfs in staat om te gaan procederen. Maar dat heeft 100 procent te maken met mijn tegenstand tegen dit achterlijke regeringsbeleid. (Peter Al)

De vergelijking van Anne wil ik u toch niet onthouden.

Het is een aardige tegenstelling. Zo weinig vertrouwen als veel inzenders hebben in de buitenwereld (of het nu over instituties of vaccins gaat) zo veel fiducie hebben ze in de bínnenwereld. In het eigen lichaam.

Ik ben bijna 78 jaar en niet gevaccineerd. Mijn reden om het niet te doen is simpel: ik ben nooit ziek, heb in jaren geen griep gehad, heb ook nooit een griepprik genomen, ik leef gezond, eet voldoende fruit en verse groente en wandel veel. Enkele weken geleden ben ik lange tijd in de buurt geweest van iemand die na drie dagen meldde positief getest te zijn, ik ben binnengebleven, heb geen enkele klacht gehad, dus mijn immuniteit is top. Daarom heb ik mij afgevraagd of het verstandig is om dit op het spel te zetten voor een vaccin dat in zeer korte tijd ontwikkeld is en op de markt gebracht. (Adriana)

Heel veel vertrouwen is er ook in opgebouwde antistoffen, al dan niet aangetoond door een test. Dat zou voldoende moeten zijn om een QR-code te krijgen en je weer wat vrijer te kunnen bewegen. Maar zo ervaren veel niet-prikkers het toch niet. Die code is niet zo makkelijk te krijgen, ook niet met testuitslagen in de hand. En dat, memoreren veel mailers, terwijl die natuurlijk opgebouwde weerstand nog beter werkt dan een vaccin. Om dat te onderstrepen wordt gewezen op Israëlisch onderzoek, waarover ook in Nederlandse media is gepubliceerd.

Wie eerder corona heeft gehad, is vijf tot zeven keer beter beschermd tegen de deltavariant van het virus dan mensen die volledig zijn gevaccineerd met Pfizer, schreef de Volkskrant over dat onderzoek. Nederlandse wetenschappers vonden het een plausibele uitkomst, met de kanttekening dat natuurlijke weerstand én een vaccinatie nog het allerbeste werken.

Meer dan anderhalf jaar heeft corona ons inmiddels in zijn greep. En de vraag is of het maanden of jaren gaat duren voordat we het virus eronder krijgen. Wetenschappers vertellen ons dat we rekening kunnen houden met een lange strijd, volgens sommigen zullen we het zelfs nooit meer uitgebannen krijgen.

Daar gaat bij een deel van de inzenders een ander gedachtendeurtje open. Strijd? Is dat wel de manier om met corona om te gaan? Is het uiteindelijk niet een soort griep die we moeten accepteren? Makkelijk praten als je niemand in je omgeving bent verloren, zal je misschien denken. Maar Anja verloor haar beide ouders, die de 83 gepasseerd waren. Ze overleden mét corona, niet áán corona, schrijft ze nadrukkelijk.

Beiden zouden ook aan griep of longontsteking zijn overleden. Dit hoort bij het leven, hoewel ik hen iedere dag mis. We moeten ons realiseren dat we niet alles in de hand kunnen hebben. Mensen die oud zijn, of mensen die minder gezond leven, hebben per saldo meer kans op overlijden. (Anja Kouwenberg).

Gijs mailt een lang betoog over zelf gezond zijn en over uitholling van de zorg. En vervolgt dan:

Helaas zijn ziekten van alle tijden. Dat hebben we te accepteren. In het hele dierenrijk vallen, op enkele uitzonderingen na, de zwakkere eerder weg. Dat is de evolutie. De mens is echter in een tijdperk terechtgekomen dat men steeds meer denkt het leven te kunnen controleren en dat geluk iets is waarvoor je zelf verantwoordelijk bent. Deels is dat zo, maar we slaan er naar mijn mening nu steeds meer in door. (...) We moeten corona accepteren en een balans vinden dat iedereen een vrij leven met een eigen identiteit mag hebben. (Gijs van Oorschot)

Het zou een bijna boeddhistische uitweg uit de crisis zijn. Maar als de coronacrisis ergens om draait, is het natuurlijk het gebrek aan acceptatie. Want we accepteren geen doden, geen ernstig zieken, maar ook geen risico op bijwerkingen, geen vrijheidsbelemmeringen, geen andersdenkenden... Het werkt alle kanten op.

In de uren die ik kwijt was met het lezen van mails, raakte ik steeds meer onder de indruk van de intensiteit van dit alles. De impact van corona zat voor mij vooral in de zieken, de doden, de nering van winkeliers en horeca en in het openbare leven dat deels is komen stil te liggen. Maar hoe meer verhalen ik las, hoe meer ik begreep hoe corona voor de niet-vaccineerden nog een extra dimensie had gekregen. Misschien werd dat nog wel het meest duidelijk in het bericht dat Joost me stuurde.

Maar nu ben ik het uitschot van deze maatschappij aan het worden. Ik word geweigerd als ik met mijn kleinzoontje naar een openluchtexpositie wil. Ik mag niet hier op de markt naar een rommelmarkt, ze hebben er een hek omheen gezet. Het toppunt is dat ik niet naar zijn zwemles mag, de sinterklaasintocht enzovoort.
Maar het ergste is dat ik door anderen word benaderd alsof ik een melaatse ben, niet goed bij mijn hoofd, eigen schuld dikke bult, een wappie word genoemd. Ik voel me soms zelfs in mijn eigen, steeds kleiner wordende kring gekleineerd en vernederd. Ik ben bang dat ik dood ga van het nog steeds experimentele vaccin. En intussen word ik steeds eenzamer. (Joost)

Misschien trof dat berichtje me wel zo, omdat ik precies dat laatste woord ook had gehoord toen ik met de vriendin van het app-berichtje door het duister wandelde. Ook zij had zich eenzaam gevoeld en had daarom maar een berichtje op Facebook gezet: ‘Om 14.00 uur zit ik met een thermoskan thee op het bankje bij de kerk.’ Er waren zowaar een paar mensen komen opdagen.

We dwaalden door het dorp en over het terrein waar onze school had gestaan. Heel veel van wat hierboven is genoemd, kwam langs in haar verhaal. Ze was bang, het was een soort trapje van angst. Dat ze zonder QR-code haar baan zou verliezen. Ontslag zou moeten nemen, waardoor ze geen uitkering zou krijgen. Zonder baan en zonder hypotheekrenteaftrek zou haar huis onbetaalbaar worden. Zo zou ze op de maatschappelijke ladder helemaal naar onder tuimelen. Allemaal omdat ze die prik niet wilde laten zetten. En niet zo was als haar zus, die na wat wikken en wegen de knoop had doorgehakt en zei dat ze door wilde met haar leven en dus die vaccins maar nam.

We werden het niet eens die avond, we probeerden het niet eens. Laat staan dat de oplossing voor corona ook meer een minuscuul stapje dichterbij was gebracht. Maar alle twee voelden we opeens hoeveel er meer was dat ons verbond, dan er was dat ons verdeelde. En wat er ook nog zou komen, dat gaf een beter gevoel. We durfden een knuffel en liepen het donker in. Elke onze eigen weg.

De volledige reacties van de lezers die in dit artikel zijn genoemd, zijn hier te vinden.