Dodental Iran loopt op: 'Ordetroepen hebben geen genade en schieten gericht’

Het is al dagen zeer onrustig in Iran. Politiegeweld ontsiert de straten van onder meer de Iraanse hoofdstad Teheran. Zowel burgers als politieagenten zijn om het leven gekomen bij protestacties tegen politiegeweld tegen vrouwen. Volgens de Iraanse staatstelevisie zou het aantal doden zijn opgelopen naar zeventien personen. De Iraanse mensenrechtenorganisatie IHR, die vanuit Oslo opereert, stelt dat het werkelijke dodental veel hoger is. Volgens de organisatie zijn zeker 31 burgers de afgelopen dagen door politiegeweld omgekomen.

De acties begonnen vrijdag, nadat de 22-jarige Mahsa Amini was gestorven. Ze was opgepakt door de religieuze politie, omdat ze niet voldeed aan de Islamitische kledingvoorschriften. Volgens de demonstranten heeft Amini een fatale klap op haar hoofd gekregen van de politie en overleed ze op het bureau. De politie ontkent en zegt dat ze een natuurlijke dood stierf. De Iraanse autoriteiten hebben aangekondigd onderzoek te zullen doen naar haar dood.

Na de dood van Amini braken grote protesten uit in zeker vijftien Iraanse steden. Vrouwen deden hun sluiers af en knipten hun haar. De protesten worden gezien als de grootste sinds 2019. De politie greep hard in en op sommige plekken zou gericht zijn geschoten. Over het precieze aantal omgekomen burgers is veel onzekerheid. Volgens Iraanse media zullen er vrijdag pro-regeringsmanifestaties plaatsvinden.

Sinds woensdag is in Iran de toegang grotendeels geblokkeerd tot Instagram en WhatsApp, socialemediaplatformen waar demonstranten elkaar spraken. WhatsApp doet naar eigen zeggen alles wat binnen de eigen technische mogelijkheden ligt om de berichtendienst toegankelijk te houden in Iran. Het bedrijf ontkende in een tweet met klem Iraanse telefoonnummers te blokkeren. In de westelijke regio Koerdistan zou zelfs helemaal geen internet meer zijn.

Voor de Iraans-Nederlandse mensenrechtenverdediger Sander Terphuis is het helder. Van familie hoort hij dat de protesten steeds heftiger worden. ,,Mensen zijn woest vanwege de dood op Amini, maar daarachter zit een wereld vol onvrede, onvrijheid en hoge prijzen. In een paar dagen is het protest enorm uitgedijd, maar of het tot een succes leidt, is nog maar een tweede vraag.”

Hij vreest voor het toenemende geweld. ,,De ordetroepen schieten gericht, zoals bij drie jonge dames die door hun hoofd zijn geschoten. Teheran heeft de ordetroepen volledige bevoegdheid gegeven. Dat betekent: geen genade, gewoon neerschieten. Dus van alle kanten wordt gevreesd dat als er meer mensen de straat opgaan, er ook meer doden zullen vallen. Men wil Iran afsluiten van de buitenwereld en dan kunnen ze volledig hun gang gaan.”

In reactie op de dood van de jonge vrouw en het geweld tegen demonstranten heeft de Amerikaanse overheid sancties ingesteld tegen zeven functionarissen. Het gaat om hooggeplaatste mensen binnen onder meer de Iraanse religieuze politie en het ministerie van Veiligheid. Eventuele tegoeden die ze hebben in de VS worden bevroren en ook buitenlandse banken zouden volgens de Amerikaanse overheid geen zaken meer met ze mogen doen.

Ondertussen heeft de Iraanse president Ebrahim Raisi een interview met CNN op het laatste moment afgezegd, nadat presentator Christiane Amanpour had geweigerd een hoofddoek te dragen. Volgens Amanpour kwamen medewerkers van Raisi op het laatste moment met de eis van een hoofddoek, terwijl het interview in New York plaats zou vinden.

,,Ik heb het verzoek heel beleefd afgewezen namens mijzelf, CNN en vrouwelijke journalisten overal”, zei Amanpour tegen haar collega’s van CNN. In Iran zelf wil ze best aan zo’n verzoek voldoen, legde ze uit, maar in Amerika niet. ,,Daar is het de gewoonte, dan draag je een hoofddoek, anders kun je als journalist je werk niet doen. Maar hier in New York of waar dan ook buiten Iran, heeft geen enkele Iraanse president, en ik heb ze allemaal geïnterviewd sinds 1995, me ooit gevraagd een hoofddoek te dragen”, zei Amanpour, die van Brits-Iraanse afkomst is.

Naar de precieze reden van de afzegging is het gissen. ,,Ik denk dat hij op dit moment niet gezien wilde worden naast een vrouw die geen hoofddoek draagt”, speculeerde de CNN-presentator.

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: