Dood van Iraanse Mahsa gaat niet alleen over een hoofddoek: ‘Onderdrukking van etnische minderheden’

met videoDe dood van de Iraanse Mahsa Amini deed wereldwijd veel stof opwaaien. De ophef over de religieuze kledingvoorschriften zou in Iran veel minder tongen losmaken dan de economische crisis

Laila Moussaoui 23 sep. 2022 Laatste update: 30-09-22, 16:29

De 22-jarige Mahsa Amini werd vorige week dinsdag in Teheran door de zedenpolitie gearresteerd en in een busje meegenomen, omdat zij haar hidjab (hoofdbedekkende kleding) niet goed zou dragen. Onderweg naar het politiebureau zou zij vermoedelijk in elkaar zijn geslagen. In westerse media was er veel aandacht voor de protesten in Iran. Op sociale media waren vrouwen te zien die hun haren knipten. Paul Aarts, Iran-deskundige aan de Universiteit van Amsterdam verbaast zich over de aandacht: ,,Dit is niet de belangrijkste discussie in Iran op dit moment. De mensen daar hebben het gewoon moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen, maar als symboolfunctie is het natuurlijk wel heel erg belangrijk.’’

Dagelijks protesten

Volgens Aarts heeft de commotie in het nieuws te maken met de manier waarop wij naar Iran kijken. Aarts: ,,Andere problemen die in Iran spelen hebben namelijk niks met de islam te maken.’’ Volgens hem wordt er de afgelopen jaren in Iran vrijwel dagelijks geprotesteerd en gestaakt voor een beter salaris en betere arbeidsomstandigheden. Dit gebeurt door zo'n beetje elke beroepsgroep, bijvoorbeeld buschauffeurs, maar ook leraren in het onderwijs staken op grote schaal. In de olie-industrie wordt volgens Aarts ook vaak gestaakt, maar over deze onrust lees je minder in het nieuws.

Wat volgens hem veel mensen ook niet weten is dat vrouwen in Iran sinds jaar en dag autorijden. ,,En ze werken werkelijk overal. Tot in de top van het bedrijfsleven. Vrouwen zijn economisch heel actief. Vrouwen in Iran nemen volop deel aan het publieke leven.’’

Als Mahsa sjiitisch en uit de omgeving van Teheran afkomstig was geweest, dan had de zedenpolitie niet op dezelfde hardhandige manier opgetreden
Youness Saramifar, Cultureel Antropoloog, Vrije Universiteit van Amsterdam

Net als Aarts ziet Younes Saramifar, cultureel antropoloog aan de Vrije Universiteit in Amsterdam de protesten niet alleen als een verzet tegen de hidjab. Het verhaal van Mahsa ligt hem na aan het hart. Saramifar: ,,Mahsa was een Koerdisch meisje dat deel uitmaakte van de soennitische minderheid in Iran. Ze woonde in Samandaj in Koerdistan en was op bezoek in Teheran. Als Mahsa sjiitisch en uit de omgeving van Teheran afkomstig was geweest, dan had de zedenpolitie niet op dezelfde hardhandige manier opgetreden.’’

Onderdrukking van etnische minderheden

Saramifar: ,,De discussies en protesten in Iran gaan te weinig over de onderdrukking van etnische minderheden.’’ Het land kent vele groeperingen waarvan de overgrote meerderheid sjiitisch is. Volgens Saramifar worden de filmpjes van vrouwen op sociale media die uit protest hun haren knippen in westerse media meestal eenduidig uitgelegd als protest tegen het verplicht dragen van een hidjab.

Protesten in Iran naar aanleiding van de dood van de 22-jarige Mahsa Amini. © AFP

Volgens Saramifar staan deze vrouwen, die niet allemaal in Iran wonen, in een soort internetbubbel met elkaar in contact en maken zij deze filmpjes als erkenning voor elkaars leed, om elkaar te troosten en een hart onder de riem te steken over wat er zich afspeelt in hun thuisland. De vrouwen die wel in Iran wonen en toegang hebben tot het internet via een kostbare VPN-verbinding maken volgens hem onderdeel uit van de hogere welvaartsklasse in Iran. Deze vrouwen lopen het risico om opgepakt te worden. Saramifar: ,,Degenen die wij in de gaten moeten houden zijn de mensen in Iran die met direct gevaar voor eigen leven de straat opgaan om te protesteren tegen de onderdrukking van etnische minderheden.’’

Reactie Iran

President Raisi gelast onderzoek en hekelt ‘dubbele moraal’ Westen

De Iraanse president Ebrahim Raisi zei donderdag dat de dood van de jonge vrouw die aanleiding gaf tot de recente protesten in Iran tegen politiegeweld tegen vrouwen nader moet worden onderzocht. Bij die protesten zijn zeker 26 mensen omgekomen, zowel burgers als politieagenten, aldus de Iraanse staatstelevisie.

De politie ontkent dat Amini door een fatale klap op haar hoofd is overleden en en zegt dat ze een natuurlijke dood stierf. Tijdens een persconferentie in New York, waar Raisi de Algemene Vergadering van de VN bijwoont, herhaalde de geestelijke leider de conclusie van een lijkschouwer dat Amini niet was geslagen, een bevinding die door demonstranten wordt verworpen. ,,Maar ik wil niet overhaast tot een conclusie komen”, zei Raisi.

Raisi heeft zijn spreektijd gebruikt om het Westen van hypocrisie en een ‘dubbele moraal’ te beschuldigen. Zijn land krijgt momenteel veel kritiek over vrouwenrechten, maar volgens Raisi is die kritiek niet terecht. Hij is verbolgen over de sancties die de VS hebben opgelegd aan de zedenpolitie in Iran. Hij wees hij op de vele burgers die jaarlijks door de Amerikaanse politie worden gedood. ,,Waarom zijn er geen onderzoeken die daarop volgen?”

Iran heeft inmiddels de toegang tot Instagram in eigen land beperkt. In de westelijke provincie Koerdistan is het internet sinds maandag vrijwel geheel uit de lucht. Ook in de hoofdstad Teheran en andere delen van het land zijn er verstoringen sinds vrijdag, toen de protesten uitbraken.

De autoriteiten waarschuwen dat het bijwonen van protesten over de dood van Amini illegaal is en dat demonstranten zullen worden vervolgd.

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: