© Sander Koning/Chantal Heijnen /Pim Ras

Drie Maria's van nu, wij zochten ze op: blij met nieuw leven ondanks ellende

Achter het verhaalJournalist Eefje Oomen wist het wel toen ze van de redactiechef dit najaar de vraag kregen wat er in de kerstkrant moest komen. ,,Laten we op zoek gaan naar hedendaagse Maria’s.” Het kerstverhaal vertoont namelijk opvallend veel parallellen met de huidige migrantencrisis. Maar hoe maak je zo’n verhaal?

Marloe van der Schrier 24-12-18, 05:30 Laatste update: 26-03-19, 14:02

Een buitenlandreis naar een vluchtelingenkamp is niet zomaar een twee drie geregeld. Het is een verre reis, het kost geld, en dan moet je ook nog op zoek naar de juiste interviewkandidaten: hoogzwangere vrouwen op de vlucht, die geen thuis hebben om te bevallen. ,,Ik heb meteen hulporganisaties die actief zijn in het buitenland benaderd en gevraagd of zij konden helpen met het vinden van de Maria’s”, vertelt journalist Eefje Oomen. ,,Zij waren ook enthousiast om mee te helpen, want dit is een manier om de vluchtelingencrisis een gezicht te geven.”

Wat betreft de redactie moesten er vier vluchtelingencrisissen terugkomen in de productie: de vluchtelingenstroom naar Mexico vanuit Midden-Amerika, de oorlog in Syrië en de kampen in Jordanië, de oorlog in de kop van Afrika en de Rohingya-vluchtelingen in Bangladesh. Helaas is de laatste niet gelukt, geeft Oomen toe. ,,We horen weinig over die regio omdat er weinig journalisten zitten.” Tegelijkertijd was dat ook precies de reden waarom het niet rond kwam: te gevaarlijk.

Gezicht geven

,,We proberen altijd een verhaal een gezicht te geven. Gaat het over problemen op de crèche of over een mislukte cao-onderhandeling: we zoeken altijd mensen die er als eerste mee te maken hebben”, vertelt Oomen. Juist bij buitenlandverhalen is het soms lastig om het persoonlijk te maken, weet de redactie. Moet je nu het zoveelste verhaal schrijven over oorlog die voor veel mensen heel ver weg voelt? Dit was de oplossing. ,,Moeders hebben overal dezelfde zorgen. Het hele gevoel, het nestje willen bouwen en het feit dat alles even om het kindje draait. Dat is universeel.”

,,De hoofdredactie gaf ons mee dat het niet alleen maar ellende moest zijn”, vertelt Oomen, die zelf afreisde naar vluchtelingenkamp Za’atari in Jordanië. ,,Je wil niet drie verhalen vol droefenis lezen op de dag voor kerst. Maar het mooie was: die vrouwen wáren helemaal niet droevig. Ook al zijn de omstandigheden miserabel, ze kijken uit naar de komst van nieuw leven.” Oomen vroeg haar Maria of ze nog spullen nodig had voor de bevalling en het baby’tje, maar werd uitgelachen. Een kind heeft toch niet meer nodig dan een vader en een moeder? ,,Toen ik de avond daarna thuiskwam om Pakjesavond te vieren en daar een gigantische stapel cadeaus lag, gaf dat wel even kortsluiting.”

Benieuwd geworden naar het verhaal? Vluchteling Ramia geeft de borst in een portocabin (Premium)

Amerika-correspondent Karlijn van Houwelingen ging op bezoek bij Raquel in Mexico

,,Ik ben naar Tijuana gegaan om een Maria te vinden, een Mexicaanse stad aan de Amerikaanse grens waar de afgelopen weken veel vluchtelingen vanuit Midden-Amerika zijn gestrand. Het is daar vrij chaotisch, er is nog weinig geregeld dus je kunt niet zomaar bij hulporganisaties aankloppen. Ik moest zelf op zoek naar iemand. Toch waren de meeste mensen bereid om hun verhaal te doen, soms op voorwaarde dat hun achternaam niet werd genoemd, omdat ze worden bedreigd door criminele bendes in Honduras of El Salvador. Maar ze zijn ook een politieke speelbal geworden en worden soms bedreigd. Juist daarom willen ze graag uitleggen wie ze zijn en waar ze naartoe zijn gegaan.”

Ik trof Raquel voor het eerst aan in een voormalige nachtclub waar nu vluchtelingen worden opgevangen. We zijn op haar matras gaan zitten en daar heeft ze verteld wie ze is en waar ze vandaan kwam. Je ziet dan ook hoe het leven in zo’n opvang is. Omdat we bezig waren met het interview, miste ze een van de twee maaltijden die ze per dag krijgt. We zijn buiten de opvang ergens gaan eten. Dan zie je ook hoe er gereageerd wordt op mensen zoals zij: veel mensen in Mexico zijn niet blij met de komst van vluchtelingen.

We hebben haar ook meegenomen naar een privékliniek naast de opvang. Ze maakte zich zorgen omdat ze bij haar vorige zwangerschap een zwangerschapsvergiftiging had. Voor ons kostte een bloedtest omgerekend 20 tot 25 euro, voor haar was dat een immens bedrag. Omdat je veel tijd met elkaar doorbrengt, voel je je verantwoordelijk voor iemand. Met zoiets kleins kun je een groot verschil maken. Ik ben doordat ik zoveel tijd met haar heb opgetrokken meer betrokken geraakt dan bij een gemiddelde interviewkandidaat. Haar wilskracht maakte indruk.”

Benieuwd geworden naar het verhaal? In herberg Amerika is geen plaats voor Raquel (27) (Premium)

Links correspondent Karlijn van Houweling, rechts op de foto is Raquel te zien. © Prive foto Karlijn van Houwelingen

Journalist Bob van Huët bezocht Nyayieha in Zuid-Soedan

,,Vlak voordat ik voor een reportage met het Rode Kruis zou vertrekken naar Zuid-Soedan, kwam Eefje (Oomen) met dit idee en heb ik gekeken of dat daar mogelijk was. Het programma was al vier keer omgegooid omdat de situatie elke keer anders is. De veiligheidssituatie veranderde per dag, ondanks de wapenstilstand die er formeel heerst. Maar toen ik dit voorlegde, bleek het wonderwel te passen in de planning. We gingen een kliniek bezoeken waar vrouwen worden opgeleid om assistent vroedvrouw te worden en daar hebben ze gevraagd of er mensen hun verhaal wilden doen. Toen we daar aankwamen, zaten er al drie vrouwen te wachten.

De eerste vrouw praatte heel makkelijk, het klikte goed en ik kon met haar lachen. Ze vond dat ik rare vragen stelde. Ik vroeg haar namelijk of ze nog wel een kind wilde. Dat vond ze een hilarische vraag. In de omstandigheden waar zij woonde, zouden wij ons afvragen of we nog wel een kind zouden willen, maar een vrouw leeft daar juist om kinderen te krijgen. De tolk benadrukte dat later nog een keer.

Ik had een koffer vol met babykleertjes meegenomen en zei tegen haar dat ze er wat uit kon halen en kon delen met de andere vrouwen die ik had gesproken. Ze pakte maar twee dingen en zei: ‘Dan kun je de rest aan andere vrouwen geven.’ Ik vond het belangrijk om iets te geven. Sommige vrouwen waren een uur komen lopen om met ons te praten. Ze zijn zelf hoopvol over het vredesbestand nu, maar ik kan me eerlijk gezegd moeilijk voorstellen dat het daar snel beter zal gaan. Al twijfel ik er geen seconde aan dat deze kinderen met alle liefde worden opgevoed.”

Benieuwd geworden naar het verhaal? Nyayieha (43) wil een mooie koeiennaam voor haar zesde kind (Premium)

_{‘Maria anno 2018’ is m.b.v. Save the Children en het Rode Kruis gemaakt. Save The Children (IBAN: NL74ABNA0707070252) helpt families in Za’atari in Jordanië en het Rode Kruis (giro 661) zorgt voor mobiele medische teams en apotheken in Zuid-Soedan.}