Europese ‘troonrede’ Von der Leyen: coronacrisis bewijst nut van de Unie

Ze riep daarin Europa onomwonden uit tot wereldleider. ,,Een jaar geleden wisten we niet of we een vaccin zouden vinden, nu is 70 procent van onze volwassen bevolking ingeënt en hebben we de helft van onze vaccinvoorraad kunnen delen met 130 andere landen.” En ook economisch reageerde Europa sterk op corona. ,,Herstel na de financiële crisis vergde acht jaar, nu zitten de meeste lidstaten dit jaar weer op pre-crisisniveau en volgt de rest volgend jaar.” Het tekent voor Van der Leyen de noodzaak van Europees samen optrekken. De ‘gezondheidsunie’ waaraan Brussel werkt, moet Europa beter voorbereiden op nieuwe gezondheidscrises. ,,Nooit meer mag een lokale epidemie uitgroeien tot een pandemie.” Veel aandacht moet nu uitgaan naar vaccinatie van ‘de rest van de wereld’, waarvoor Europa opnieuw 200 miljoen doses beschikbaar stelt. Voor een eventuele derde prikronde in Europa liggen 1,8 miljard doses klaar.

Eén van de grote nieuwe uitdagingen voor Europa is de klimaatverandering. Von der Leyen zei haar inspiratie te willen halen bij de jongeren, ‘die geloven in de verantwoordelijkheid voor onze planeet’. Nieuwe initiatieven kondigde ze op klimaatvlak niet aan. 

Wel op tal van andere vlakken. Volgend jaar komt er een speciale top op initiatief van president Macron en haarzelf om de Europese defensie vooruit te helpen, de noodzaak daarvan is bewezen door de Afghanistancrisis. Europa wil ook (opnieuw) vaart maken met digitalisering. Het wil verder minder afhankelijkheid op de belangrijke markt van halfgeleiders, niet alleen om redenen van concurrentievermogen maar ook van soevereiniteit. Doel is een eigen ‘chips ecosysteem’, ‘dat zowel onze bevoorrading als verdere technologische ontwikkeling veiligstelt’.

De Commissievoorzitter legde ook de vinger op beleidsterreinen waar weinig beweging is. Het werken aan een Europees migratiebeleid gaat door grote tegenstellingen tussen lidstaten ‘pijnlijk traag’, de strijd tegen belastingontwijking kan ook sneller. ,,Als bedrijven winst maken is dat door onze infrastructuur, sociale bescherming en onderwijscapaciteit. Het is een kwestie van billijkheid en rechtvaardigheid dat er dan belasting wordt betaald.” Von der Leyen sprak van ‘een minimumvoet voor winstbelasting’ en ‘verborgen winsten bovenhalen’.

Grote verwachtingen heeft Von der Leyen van de Europese jongeren, die onder corona zo hebben afgezien en die ze volgend jaar voor hun geduld wil belonen met een Europees jongerenjaar. Ze had ook één jongere, ‘die deze zomer mijn hart stal’, als speciale gast uitgenodigd: de Italiaanse Beatrice Vio, gouden medaillewinnares op de Paralympics. Dat goud won ze 119 dagen nadat ze nog in levensgevaar in het ziekenhuis lag. Volgens Von der Leyen was haar motto - als iets onmogelijk lijkt, dan kan het - ook dat van de stichters van Europa meer dan zestig jaar geleden, en kan het de huidige generatie leiders inspireren.

In haar ‘State of the Union’ liet Von der Leyen vanmorgen ook de naam van Peter R. de Vries vallen. Hij hoort in een triest lijstje van recent vermoorde journalisten, met voor hem Daphne Caruana Galizia (Malta) en Ján Kuciak (Slowakije).

Von der Leyen kondigde een wet aan die mediavrijheid garandeert en stuurde meteen ook een aanbeveling naar het Parlement voor betere bescherming van journalisten. ,,Want als we de vrijheid van de media verdedigen, dan verdedigen we ook onze democratie.”

Bekijk onze belangrijkste nieuwsvideo's in deze playlist.