Genua-brug was zorgenkindje, net als duizenden andere Italiaanse bruggen

De Nationale Onderzoeksraad van Italië (CNR) pleit voor een rigoureuze operatie om tienduizenden Italiaanse bruggen te renoveren en te vervangen. Volgens de raad zijn veel van deze bouwwerken, vaak opgeleverd in de jaren 1950 en 1960, over hun houdbaarheidsdatum heen en niet veilig genoeg. 

Ondertussen kijkt ingenieur Mario Servetto in Genua met verbijstering naar de ravage in zijn stad. Natuurlijk wist de civiel ingenieur dat er al lang discussie was over de staat van de brug. Hij is lid van de technische commissie van Genua. Maar dat het zo fataal zou misgaan? ,,Ik had nooit verwacht dat dit zou gebeuren. De brug werd nauwkeurig in de gaten gehouden.’’

Niet voor niets. Twee jaar geleden waarschuwde ingenieur Antonio Brencich al in een vakblad: de Morandibrug naar Genua moet volledig worden vervangen. Na jaren van herstelwerkzaamheden en achterstallig onderhoud raakte hij ervan overtuigd dat het bouwwerk niet meer te redden was. De belangrijkste weg naar Genua zag hij als een tikkende tijdbom, die met dure ingrepen toch niet zo veilig kon worden als een nieuw exemplaar.

Dat zelfs op het moment van instorten nog aan de brug werd gewerkt, lijkt dan ook een veeg teken. Het was de zoveelste keer, want al snel na de opening van de brug in 1967 zou deze zich ontpoppen tot Italiaans zorgenkindje. Begin jaren '80 verschoof het wegdek, met als resultaat bulten en putten. Ophangkabels werden noodgedwongen toegevoegd. Er zou sprake zijn van betonrot. Sterker: volgens Brencich werd überhaupt de verkeerde betonsoort gebruikt.

Dan is er nog de werking van het beton, een fenomeen met de naam ‘kruip’. Als het materiaal constant wordt belast, gaat het vervormen. Rijk Blok, universitair docent bij de Technische Universiteit Eindhoven: ,,Elke constructie buigt een beetje door, daar wordt van te voren rekening mee gehouden. Maar dat proces moet op een gegeven moment tot stilstand komen.’’ Gebeurt dat niet, dan kan het gevaarlijk worden, zeker in combinatie met andere factoren.

Hoeveel werkzaamheden er ook zijn geregistreerd, de instorting ziet de Italiaanse minister van infrastructuur en Transport Danilo Toninelli als een resultaat van achterstallig onderhoud. ,,Als Italiaans burger vind ik het heel erg dat ik moet vaststellen dat regulier onderhoud onvoldoende wordt uitgevoerd, en deze gebeurtenissen zijn daar helaas het bewijs van.’’

Blok benadrukt dat de waarheid vaak complex is. ,,Het is vaak zo dat instortingen meerdere oorzaken kennen.’’ Mogelijkheden genoeg, blijkt uit de geschiedenis van de brug, waarvoor een private partij verantwoordelijk was. In april werd nog aangekondigd dat er een aanbesteding zou komen voor een ingrijpende herstructurering die zo’n 20 miljoen euro zou moeten kosten.

Ingenieur Servetto durft niet over oorzaken te speculeren, maar is er wel van overtuigd dat de slechte weersomstandigheden de brug niet het laatste zetje hebben kunnen geven. Mogelijk hebben ingrepen uit het verleden dat wel gedaan. In Nederland benadrukt Blok hoe ingewikkeld het is aan een brug te sleutelen, waar alle krachtenvelden van tevoren uitgebreid zijn doorgerekend om de perfecte balans te creëeren. ,,Het is veel moeilijker om een bestaande brug aan te passen. Je weet niet precies wat de effecten van de veranderingen zijn.’’

Daarbij werd de brug gebouwd in een tijd dat er veel minder verkeer was. Toen werd uitgegaan van ruime marges, maar wat als het verkeer maar voorbij blijft razen? Op een gegeven moment kan ook dat te veel worden. Ook een andere brug van de Italiaanse ingenieur Riccardo Morandi stortte overigens in. Dat gebeurde in Venezuela. ,,In deze tijd zouden we zo’n brug anders bouwen’’, concludeert  Servetto.

Kijk hier hoe nog steeds naar overlevenden wordt gezocht: