Landen bereiken na lang overleg een ‘imperfect’ akkoord in Glasgow

,,Imperfect, maar een stap in de goede richting”, vatte de Britse voorzitter van de conferentie het resultaat samen. Dat is ook de teneur van de reacties van milieuorganisaties als Greenpeace.

In de allerlaatste minuten wist India, met steun van China en tot grote teleurstelling van vrijwel alle andere landen, een cruciale zin over het stoppen met steenkool als brandstof af te zwakken. Met succes. Waar lang stond dat landen streven naar ‘het uitfaseren’ van steenkool (als brandstof) staat uiteindelijk ‘het verminderen’ van steenkool. 

Dit zijn de belangrijkste drie punten uit de verklaring die door 197 landen is aangenomen:

De wereld moet minder steenkool gaan gebruiken en af van overheidssubsidies op fossiele brandstoffen. Het is voor het eerst in 26 klimaatconferenties dat steenkool en fossiele brandstoffen expliciet worden genoemd als oorzaak van klimaatverandering. Dit kan belangrijke gevolgen hebben voor de financiering van nieuwe olie en gas projecten. Hierover is een hard gevecht gevoerd. Zoals de vertegenwoordiger van Iran zei: ,,Als ontwikkelingsland hebben wij fossiele brandstoffen nodig voor onze economische ontwikkeling.”

Rijke landen erkennen dat ze meer moeten doen om arme landen te helpen de gevolgen van klimaatverandering op te vangen. Rijke landen betuigden expliciet ‘diepe spijt’ dat ze tot nu toe te weinig hebben bijgedragen.

De verklaring herbevestigt dat de opwarming van de aarde moet worden beperkt tot 1,5 graden ten opzichte van het pre-industriële niveau. ‘Keep 1,5 alive’ was een belangrijk doel van het Britse voorzitterschap, daartoe aangemoedigd door non-gouvernementele organisaties. De doelstelling van de klimaattop in Parijs, in 2015, was ‘behoorlijk onder de 2 graden, liefst 1,5 graden’. De wereld koerst op dit moment af op 2,7 graden opwarming aan het eind van deze eeuw. Er zullen dus veel extra maatregelen nodig zijn en landen moeten die voortaan elk jaar presenteren, om te beginnen volgend jaar, en niet om de vijf jaar, zoals in Parijs was afgesproken. De vertegenwoordiger van de eilandengroep de Malediven zei over het belang daarvan: ,,Het verschil tussen 1,5 graden en 2 graden opwarming is… ons doodvonnis.”

Twee weken lang werden de onderhandelingen diplomatiek en achter de schermen gevoerd, maar zaterdag vonden veel gesprekken open en bloot plaats in de plenaire zaal en kwamen de verschillen voor iedereen zichtbaar aan het licht. De VS en EU willen zo snel mogelijk de uitstoot verminderen van broeikasgassen die de opwarming van de aarde veroorzaken. China, Iran, Zuid-Afrika en met name India zijn het daar wel mee eens maar vinden dat zíj nog wat langer door kunnen gaan met gebruik van fossiele brandstoffen omdat zij pas veel later met hun industriële ontwikkeling - en dus de uitstoot - zijn begonnen. De ontwikkelingslanden tenslotte willen naast maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan vooral maatregelen om de gevolgen ervan op te vangen. Zij worden daarmee het heftigst geconfronteerd, terwijl zij het minst aan het probleem hebben bijgedragen.

Nadat een derde versie van de ontwerptekst de instemming van veel landen kon wegdragen, deed de Britse voorzitter, Alok Sharma, zaterdagmiddag de oproep om ,,niet te kijken wat u er nog meer uit kunt slepen, maar te kijken of het genoeg is”. Hij had het nog niet gezegd of het ene na het andere land vroeg en kreeg het woord op toch nog een punt te maken. Sommige vertegenwoordigers voegden daaraan toe dat ze ,,in de geest van het compromis” zich bij de tekst zouden neerleggen, maar anderen niet. Het bracht Eurocommissaris Frans Timmermans tot een hartstochtelijk pleidooi, waarvoor hij veel applaus kreeg: ,,Als ik de eerste paar bijdragen beluister, vraag ik me af of we niet het risico lopen te struikelen op een paar meter van de finish van deze marathon. (...) Ik smeek u deze tekst aan te nemen zodat we onze kinderen en kleinkinderen wat hoop kunnen geven. Ze wachten op ons en ze zullen ons niet vergeven als we vandaag falen.”

Uiteindelijk besloten alle landen zich neer te leggen bij het eindresultaat. Zoals de afgevaardigde van Nieuw-Zeeland zei: ,,Het is het minst slechte resultaat. Het slechtste resultaat zou zijn dat we met lege handen naar huis gingen.” 

,,Het is slap, het is zwak en het 1.5 graden-doel is nog maar net in leven, maar er is een signaal afgegeven dat het tijdperk van fossiele brandstoffen ten einde loopt”, aldus Dewi Zloch, die voor Greenpeace in Glasgow is. ,,En dat is belangrijk. Zeker op een klimaattop waar lobbyisten van de fossiele industrie wederom flink vertegenwoordigd waren. De zin in de slotverklaring over het minderen met steenkool en het afschaffen van subsidies voor fossiele brandstoffen is afgezwakt, maar het is niettemin een doorbraak.” 

Nina de Pater van Milieudefensie: ,,Om nog zicht te houden op 1,5ºC en gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen is afbouw van alle fossiele brandstoffen nodig. Deze zwakke slotverklaring beperkt zich slechts tot de voorzichtige afbouw van sommige fossiele subsidies. Het is nodig dat Nederland op volgende klimaattoppen niet alleen hoger inzet maar ook in eigen land aan de slag gaat. Daarom werkt Milieudefensie aan een klimaatplicht voor grote vervuilers en blijven we rechtszaken - zoals de klimaatzaak tegen Shell - stimuleren en zo nodig voeren. Alles om een veilige en gezonde toekomst voor iedereen veilig te stellen.”