Daarbij waarschuwde ze voor instabiliteit na de verkiezingen. ,,Het is niet om het even wie er regeert’’, zei ze tijdens haar bezoek aan Laschets thuisbasis Aken vlak over de grens bij Kerkrade. ,,Morgen gaat het erom dat Duitsland stabiel blijft’’, benadrukte de afscheidnemende bondskanselier. Ze is na een ambtsperiode van zestien jaar niet meer verkiesbaar.

In haar oproep om op Laschet te stemmen, hij en zijn partij staan naar eigen zeggen voor stabiliteit, verwees ze naar de duidelijke pro-Europese houding van de kanselierskandidaat. Daarbij noemde ze zowel binnen- als buitenlandse politieke redenen. Zo zal Duitsland volgens haar minder steun van zijn partners krijgen op het gebied van samenwerking tussen de geheime diensten, wanneer het zelf niet meer voor veiligheid zorgt. 

Merkel bekritiseerde dat veel politieke partijen in hun verkiezingscampagnes vooral spraken over het verdelen van het geld uit de schatkist. ,,Uitwerken en verdelen zijn twee verschillende kanten van dezelfde medaille’’, zei ze. De bondskanselier waarschuwde voor het “wurgen” van de economie door belastingverhogingen. Haar partij en de liberale FDP zijn daar tegen, maar de sociaaldemocraten van de SPD, democratisch-socialistische Die Linke en de Groenen willen de vermogensbelasting weer invoeren.

De bondskanselier applaudisseerde hard toen Laschet voor de zoveelste keer waarschuwde voor een linkse alliantie van SPD, Groenen en Die Linke. Die laatste partij wil dat Duitsland uit de Navo stapt. De CDU-leider prees op zijn beurt de inzet van de Fridays for Future-beweging, maar benadrukte dat de klimaatneutrale herstructurering van de economie tot 2045 een grote uitdaging zal zijn. ,,We moeten dit op een maatschappelijk aanvaardbare manier doen. Anders stort dit land in”, zei de kanselierskandidaat verwijzend naar bijvoorbeeld de uitfasering van kolen voor de energievoorziening.

Ook andere politieke partijen benutten de dag voor de verkiezingen voor hun laatste grote bijeenkomsten. SPD-kanselierskandidaat Olaf Scholz probeert in zijn kiesdistrict Potsdam bij Berlijn nog zoveel mogelijk zwevende kiezers voor zijn partij te winnen. Die ging in de laatste peilingen, vrijdag, nog steeds aan kop met een paar procentpunten meer dan de CDU en de Groenen op de derde plaats. Op ruime afstand volgden de liberale FDP, rechts-populistische AfD en Die Linke. Scholz, momenteel vicekanselier en minister van Financiën, geldt als de grote favoriet voor het kanselierschap.

Hij toonde zich terughoudend tegenover het door plaatsvervangend-partijvoorzitter Kevin Kühnert gelanceerde idee om al voor de vorming van een nieuwe regeringscoalitie te beslissen over inspraak van de partijleden bij dat proces. ,,Dat beslissen we als het erop aankomt”, zei Scholz tegen de journalistieke start-up MediaPioneer. 

De kanselierskandidaat gaf toe dat lidmaatschapsbeslissingen binnen de SPD in het verleden “best goed” hebben gewerkt, maar dat nu eerst de verkiezingsdag afgewacht moet worden. In 2013 stemde de SPD-basis mee over toetreding tot de zogenoemde ‘grote coalitie’ van CDu, CSU en SPD. In 2019 dolf Scholz het onderspit bij zo’n stemming in de race voor het partijleiderschap. 

_{Tekst gaat verder onder de foto.}

De verkiezingsuitslag en vooral ook de coalitievorming daarna gelden nog steeds als “volledig open”. Het aantal zwevende kiezers is groter dan anders. Maar liefst een op vier Duitsers weet nog niet op welke partij ze moeten stemmen, blijkt uit peilingen. Dat komt volgens deskundigen door het vertrek van Merkel. ,,We hebben geen zittende bondskanselier meer die verkiesbaar is en hebben drie in plaats van twee partijen die om het kanselierschap strijden. Bovendien is het allesbehalve duidelijk welke coalitie we krijgen’’, lichtte politicoloog Thomas Gschwend van de Universiteit van Mannheim donderdag toe tegenover de Duitse, internationaal georiënteerde omroep Deutsche Welle.   

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: