Politieke opstand rond Engelse lockdown: flinke tik voor Boris Johnson

Minister Matt Hancock van Volksgezondheid schoof gistermiddag ongemakkelijk op de houten bank op de voorste rij van het Lagerhuis. Schuin achter hem sprak Iain Duncan Smith, de voormalige leider van de Conservatieve Partij, dreigende taal: ,,Wie dit op zijn geweten heeft, moet worden ontslagen.” 

Smith ging nog verder: ,,De dader moet aan de schandpaal worden genageld, zich hier komen verontschuldigen, kruipend de deur uit worden gewerkt en een pak slaag krijgen.” Hij doelde op het lekken van vertrouwelijke informatie over de coronacrisis afgelopen vrijdagavond aan diverse media. Het voornemen van het kabinet om Engeland voor vier weken te vergrendelen in een lockdown kwam zodoende in onverdunde vorm op straat te liggen.

Het lek vormde het begin van een pr-ramp voor premier Boris Johnson. Eerder op de dag had hij zich tijdens een topoverleg met wetenschappers laten overhalen strengere maatregelen in te voeren. Zonder drastisch ingrijpen zou het dagelijkse dodental in een maand tijd kunnen oplopen tot vierduizend. De ziekenhuizen legden gewicht in de schaal. Een chronisch tekort aan bedden op de intensive care dreigde.

Johnson wilde niet direct een knoop doorhakken, maar het weekeinde afwachten. Door het lek voelde hij zich genoodzaakt meteen door te pakken. Een rommelige persconferentie, liefst driemaal uitgesteld, volgde op zaterdag. Dat niet Johnson maar twee wetenschappelijke adviseurs eerst het woord kregen, zette bij veel partijgenoten kwaad bloed. Hij wekte bij hen de indruk de regie over zijn eigen beleid kwijt te zijn.

Op Downing Street 10 vloekten naaste medewerkers van de premier hartgrondig. Johnson werd door het lek in zijn hemd gezet. Aan The Times lieten anonieme bronnen weten dat koste noch moeite werd gespaard om de boosdoener in de kraag te vatten. Indien nodig werd de politie ingeschakeld. De Metropolitan Police hoefde niet met groot materieel uit te rukken, aangezien slechts vier man bij het topoverleg aanwezig waren.

Behalve Johnson schoven ministers Rishi Sunak (Financiën), Matt Hancock en Michael Gove (Algemene Zaken) aan. De verdenkingen richtten zich op Hancock, een groot voorstander van strengere maatregelen. Gove, voorzitter van de Covid-commissie, werd ook met wantrouwen bekeken. In 2016 stak hij al eens een mes in de rug van Johnson aan de vooravond van de verkiezingen om het leiderschap.

Gove, die in Westminster bekend staat als een beroepsslang, trok ineens zijn steun aan zijn vriend terug. Johnson kon volgens hem niet worden vertrouwd met het hoogste ambt. Hij schoof zichzelf naar voren als kandidaat. Na deze stunt trok de voormalige burgemeester van Londen zich terug uit de race om de opgestapte premier David Cameron op te volgen. Uiteindelijk kwam Theresa May als winnaar uit de bus.

In de chaos rond de invoering van de tweede lockdown verloor Johnson een flink deel van zijn reeds beschadigde geloofwaardigheid. Enkele weken eerder noemde hij zo’n maatregel nog een ‘nucleaire optie’. De gebruikte modellen van zijn adviseurs bleken ook minder hard dan gesteld en mogelijk verouderd. Zo concludeerden wetenschappers van King’s College dat de besmettingsgraad reeds voldoende was gedaald.

Nigel Farage maakte van de verwarring gebruik om de Conservatieve Partij verder in het nauw te brengen. Zijn Brexit Party wordt omgedoopt tot Reform Party UK. De groeiende onvrede tegen het coronabeleid van de regering vormt de motor van de beweging. Uit een enquête van YouGov kwam naar voren dat 73 procent van de bevolking een tweede lockdown steunt, een daling van 22 procent procent ten opzichte van de eerste.

De stemming over het voorstel kwam gisteren door het Lagerhuis, al keerden liefst 32 conservatieve parlementsleden zich tegen de regering. Dat aantal had waarschijnlijk veel hoger gelegen als oppositiepartij Labour zich niet achter Johnson had geschaard, waardoor een meerderheid vrijwel vaststond. De autoriteit van de premier liep echter diepe scheuren op, met Iain Duncan Smith als stormram.

,,Normaal gesproken horen adviseurs advies te geven en nemen ministers de besluiten”, sneerde hij. Ditmaal staarde niet Hancock maar Johnson naar de punten van zijn schoenen.

Bekijk hier onze video’s over het coronavirus: