Schotten en Noord-Ieren willen uit Verenigd Koninkrijk

Want zowel in Edinburgh als in Belfast wordt openlijk gepraat over het verbreken van de banden met het Verenigd Koninkrijk. De verkiezingen van donderdag zorgden zeker voor een triomf van Johnsons Conservatieven in Engeland en Wales. Maar in de twee andere delen van het Britse koninkrijk is de geest uit de fles en bepalen nationalistische partijen de toon. In Schotland veroverde de Scottish National Party (SNP) zelfs 48 van de 59 beschikbare zetels. In Noord-Ierland kregen de republikeinse partijen en vooral Sinn Féin – vroeger de politieke arm van de terreurgroep IRA - voor het eerst de meeste zetels in het Lagerhuis.

De protestantse en pro-Britse unionisten van de DUP kregen de hardste klappen. Nigel Dodds, de fractieleider van de partij in Westminster, verloor bovendien zijn zetel aan Sinn Féin. Dat kwam aan na jaren van gedoogsteun aan de Conservatieve regeringen van Theresa May en Boris Johnson.

Door enorm te focussen op de brexit tijdens de verkiezingscampagne zette Boris Johnson de verhoudingen met Schotland en Noord-Ierland sowieso al op scherp. In beide delen van het koninkrijk stemde een meerderheid drie jaar geleden bij het referendum tégen brexit. ,,Boris Johnson mag dan wel een mandaat gekregen hebben om Engeland terug te trekken uit de Europese Unie. Hij heeft geen mandaat om met Schotland hetzelfde te doen’’, reageerde de Schotse premier Nicola Sturgeon. De SNP ruikt nieuwe kansen. Sturgeon eist dan ook een nieuw referendum over een Schots vertrek uit het Verenigd Koninkrijk. Vijf jaar geleden was er ook zo’n stemming, toen kwam de SNP (‘slechts’ 45 procent stemde voor onafhankelijkheid binnen de EU) duidelijk nog tekort de droom te verwezenlijken. Nu zou dat beter moeten lukken, hoopt Sturgeon.

In het politiek fragiele Noord-Ierland zien het Iers Nationalistische Sinn Féin (Keltisch voor ‘Wij Zelf’) en gematigder nationalistische partijen nu eveneens hun kans schoon vol op de Ierse herenigingstour te gaan. Veelzeggend was dat John Finucane, de man die de protestantse leider Nigel Dodds verdreef uit zijn kiesdistrict, in het noorden van Belfast, meteen begon over gesprekken met Dublin en Brussel. Niet met Londen. Sinn Féin dat traditioneel zijn zetels onbezet laat in Westminster (het zijn er zeven na donderdag) gaat nog harder ijveren voor een Ierse hereniging en wil zo ook binnen de EU blijven. Precies wat de protestanten niet willen.

Volgens Mary Lou McDonald, de leider van Sinn Féin, hoeven de Noord-Ierse unionisten en protestanten niet bang te zijn. ,,Dit is een grote kans voor iedereen die op het eiland woont”. Maar op straat in Belfast en in het grensgebied wordt dat toch vaak anders beleefd. Aan extremisten daar geen gebrek, ook niet aan wapens uit de dagen van terreuraanslagen en schietpartijen.

Waarnemers vrezen dat de spanning in Noord-Ierland door deze verkiezingsuitslag kan oplopen. Ook in Schotland als premier Johnson een heel Engelse koers blijft varen. De Conservatieven staan naast brexit meteen voor een andere grote uitdaging, anders dreigt het Verenigd-Koninkrijk echt uit elkaar te vallen.