Waarom Erdogan moeilijk blijft doen over Navo-lidmaatschap Zweden en Finland

Ondanks een uiterst positief gesprek gisteren met de Verenigde Staten, blijft Turkije de toetreding van Finland en Zweden tot de Navo blokkeren. Navo-secretaris-generaal Jens Stoltenberg heeft het vertrouwen uitgesproken dat het bondgenootschap snel stappen zal zetten om Zweden en Finland toe te laten. Maar de verklaring van Erdogan suggereert dat de weg naar het lidmaatschap allesbehalve soepel zou kunnen verlopen.

Goedkeuring van Turkije is cruciaal omdat het militaire bondgenootschap zijn beslissingen bij consensus neemt. Elk van de 30 lidstaten kan een veto uitspreken over een nieuw lid.

Turkije, dat het op een na grootste leger van de Navo heeft, is traditioneel voorstander van uitbreiding van de Navo. President Erdogan heeft eerder uitgesproken dat het ‘opendeurbeleid’ van het bondgenootschap de veiligheid in de regio verbetert. Erdogan staat daarom positief tegenover toetreding van Oekraïne en Georgië.

Zijn grote bezwaren tegen Zweden en Finland zijn gestoeld op oude Turkse grieven tegen Stockholm, en in mindere mate Helsinki. Dit vanwege het onderdak dat wordt geboden aan de verboden Koerdische Arbeiderspartij (PKK), de links-extremistische groepering DHKP-C en aanhangers van de in de VS gevestigde moslimgeestelijke Fethullah Gülen, die volgens Ankara achter een mislukte militaire couppoging in 2016 zat.

Veel Koerdische en andere ballingen hebben de afgelopen decennia een toevluchtsoord gevonden in Zweden, evenals leden van Gülens beweging meer recentelijk. Volgens de Turkse staatsmedia hebben Zweden en Finland geweigerd 33 door Turkije gezochte personen uit te leveren.

Turkije wil dat Zweden en Finland de PKK en andere organisaties harder zullen aanpakken. In ruil dus voor Turkse steun voor hun toetreding tot de Navo. Een belangrijke eis zal naar verwachting zijn dat ze alle steun aan een Syrisch-Koerdische groep, de Koerdische Volksbeschermingseenheden of YPG, staken. Deze organisatie is een bondgenoot van het Westen in de strijd tegen de terreurorganisatie Islamitische Staat (IS) in het noorden van Syrië. Volgens Erdogan is YPG een verlengstuk van de PKK.

Naar verluidt wil Erdogan het touwtrekken over lidmaatschap van Zweden en Finland ook uitspelen voor andere concessies, bijvoorbeeld van de Verenigde Staten. Zo wil Turkije weer meedoen aan het door de VS geleide F-35-straaljagerprogramma. De Turken werden uit dit samenwerkingsproject gezet na de aankoop van Russische S-400-raketafweersystemen. Als alternatief wil Turkije een nieuwe batch F-16-straaljagers kopen en zijn bestaande vloot upgraden. Ook kan Turkije met de Navo-troefkaart mogelijk meer geld vragen van Europa om de 3,7 miljoen Syrische vluchtelingen in het land te ondersteunen.

Het is een diplomatiek spel. Ondanks het dwarsliggen van Turkije is de Amerikaanse president Joe Biden optimistisch dat Finland en Zweden uiteindelijk bij de Navo komen. Het Witte Huis liet weten er vertrouwen in te hebben dat de twee landen een efficiënt toetredingsproces zullen hebben dat tegemoet kan komen aan de zorgen van Turkije. 

De Amerikanen verwachten Erdogan tevreden te stellen met kleine concessies. Turkijes dreiging met een veto zal de Turkse status in Washington en in de hele Navo ondermijnen, waardoor het beeld wordt versterkt van een land dat de uitbreiding van het bondgenootschap blokkeert voor eigen gewin. Daarbij stond Erdogan er juist goed op in Washington door Oekraïne te voorzien van de inmiddels befaamde Bayraktar TB2-drones, die een zeer effectief wapen werden tegen Russische tanks. Soner Cagaptay, een Turkije-expert bij het Washington Institute, zegt tegen persbureau AP: ,,Iedereen zal de bezwaren die verband houden met de PKK vergeten. Iedereen zeggen dat Turkije de uitbreiding van de Navo blokkeert.”

Turkije heeft nauwe betrekkingen opgebouwd met zowel Rusland als Oekraïne en heeft geprobeerd zijn banden met beide in evenwicht te brengen. Erdogan heeft geweigerd zich aan te sluiten bij sancties tegen Rusland, terwijl hij Oekraïne dus steunde met de drones die hielpen Rusland  de superioriteit in de lucht te ontnemen. ,,Het feit dat Erdogan het proces opzettelijk laat ontsporen, suggereert dat hij misschien probeert de sterke militaire steun die Turkije aan Kiev heeft gegeven in evenwicht te brengen met politieke steun aan Rusland”, denkt Cagaptay.

Erdogan heeft volgens waarnemers bliksemafleiders nodig in eigen land. Zijn populariteit heeft te lijden onder de stagnerende economie, torenhoge inflatie en een crisis in de kosten van levensonderhoud. Een confrontatie met Westerse landen over de emotionele kwestie van vermeende steun aan de PKK zou de president kunnen helpen zijn populariteit te vergroten en de nationalistische stemmen te verzamelen vóór de verkiezingen die momenteel gepland zijn voor juni 2023.

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: