‘De geschiedenis van Budel zit hier letterlijk in de grond’

Afgelopen week werd door medewerkers van het archeologisch opgravingsbedrijf van de Vrije Universiteit Amsterdam minutieus naar historische resten gespeurd op het voormalige borchterrein aan de Dr. Ant. Mathijsenstraat in Budel. De werkzaamheden, die tot dinsdag duren, vinden plaats in verband met de plannen voor een nieuwe Jumbo-supermarkt op het terrein naast het voormalige protestantse kerkje.

In 2017 werd er al een proefsleuvenonderzoek uitgevoerd. Nu de gebouwen op het terrein zijn gesloopt is het mogelijk om een uitgebreid archeologisch onderzoek uit te voeren.

Op het terrein zijn de afgelopen dagen onder meer de restanten van een oude plaggenput blootgelegd, enkele oude munten van Ferdinand van Beieren uit de zeventiende eeuw gevonden en de fundamentsresten van de twee pastorieën, waarvan de oudste uit 1812 dateert.

,,De blootgelegde stenen fundamenten ogen heel spectaculair, maar eigenlijk is het bijvangst. Ze zijn vooral heel herkenbaar voor oudere dorpsbewoners. Die herinneren zich de domineeswoning uit het begin van deze eeuw nog”, vertelt Jan Jakobi van Heemkundekring De Baronie van Cranendonck. Hij volgt de werkzaamheden op de voet. Zijn hart gaat vooral sneller kloppen van de andere graafwerkzaamheden op het terrein. Daar wordt gespeurd naar de overblijfselen van een tiendschuur. Mensen betaalden daar vroeger hun belasting. Vaak gebeurde dit in natura. Zo stonden boeren een deel van de oogst af.

Archeoloog Martijn Bink verwacht sporen aan te treffen uit de late middeleeuwen, ruwweg uit de periode 1400 tot 1800. Bink: ,,We weten dat er hier in 1790 een tiendschuur was waar belasting werd opgeslagen. Over de periode daarvoor is in historische bronnen weinig bekend over Budel.”

Dat maakt het terrein ‘heel interessant’, aldus Bink: ,,De geschiedenis van Budel zit hier letterlijk in de grond. We hebben vier grote paalsporen aangetroffen. Dat wijst op het bestaan van een groot gebouw, mogelijk van de tiendschuur.” Nader onderzoek moet nog uitwijzen of het daadwerkelijk gaat om een middeleeuwse variant van een belastingkantoor.

Op het terrein lag een gracht, die in jaren zestig van de vorige eeuw is gedempt. Bink: ,,Dat geeft deze locatie meteen aanzien. Sommige dorpsbewoners hebben er vroeger geschaatst.” Sporen van een versterkt stenen huis of een kasteel sluit hij zo goed als uit. ,,Of we moeten de komende dagen nog iets heel bijzonders tegenkomen.”

Jakobi: ,,Het is de bedoeling dat de locatie van de gracht straks herkenbaar in het parkeerterrein bij de supermarkt wordt aangegeven.” Hij noemt het onderzoek sensationeel: ,,Beter dan dit krijgen we het niet. Het gaat om de wortels van Budel. De opgraving voegt een extra hoofdstuk aan de dorpsgeschiedenis toe.” Het gaat om de periode dat Budel nog onder het oude kapittelgoed van Aken viel. Jakobi: ,,Dankzij het archeologisch onderzoek komen we meer te weten over hoe het terrein vroeger is gebruikt. In het eindrapport staan straks alle vondsten vermeld. Pas dan kunnen er echt conclusies worden getrokken.”