Neuroloog Kempenhaeghe Heeze zoekt nieuwe kans voor epilepsie-patiënt

Dat eerste kan nu al. Het tweede, de aanval stoppen, nog niet. Daar gaat neuroloog prof. dr. Paul Boon, verbonden aan het centrum voor epilepsie en slaapproblemen Kempenhaeghe in Heeze, zich de komende vijf jaar mee bezighouden als deeltijd-hoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven.

Boon houdt zich al heel lang bezig met de speurtocht naar oorzaken van epilepsie. Hij is naast zijn functie bij Kempenhaeghe ook directeur van het Instituut voor Neuro-wetenschappen van de universiteit van Gent. Ook die universiteit doet mee aan dit onderzoek. Dat is onderdeel van de overeenkomst die de Nederlandse premier Mark Rutte en de Vlaamse premier Geert Bourgeois in 2016 sloten voor samenwerking op wetenschappelijk gebied.

In zijn werkkamer in Heeze legt Boon uit waar het probleem zit. ,,Epilepsie is een pillenziekte. Twee derde van de patiënten kan geholpen worden met medicijnen. Ze krijgen dan geen aanvallen meer en het probleem is opgelost. Maar bij een derde is de ziekte niet met pillen onder controle te krijgen, of geeft medicatie onaanvaardbare bijwerkingen. Een deel kan geholpen worden met chirurgie, waarbij het deel van de hersenen waar de aanval begint wordt weggenomen. Maar niet iedereen kan of wil geopereerd worden of het resultaat is niet goed."

_{Tekst loop door onder de foto.}

Voor deze groep zijn er tot nu toe twee oplossingen. De eerste is een soort pacemaker die onder het borstbeen wordt ingebracht, die via twee elektroden een zenuwbaan stimuleert die door de nek naar de hersenen loopt. De tweede is ingrijpender: twee elektroden die centimeters diep in de hersenen worden aangebracht. Voor beide ingrepen geldt dat dit voor de helft van de patiënten niet of onvoldoende effectief is.

Wat Boon nu wil onderzoeken is het beïnvloeden van de hersenen met elektriciteit of magnetisme van buitenaf, dus zonder te hoeven opereren. Het opvangen van elektrische activiteit in het brein gebeurt al tientallen jaren met de bekende EEG-scan. Maar signalen in de hersenen opvangen en daar direct op reageren met een contra-reactie, waardoor een epileptische aanval in de kiem wordt gesmoord, zou nieuw zijn.

De eerste stap is nagaan of dit wel kan. Boon wijst op een artikel in het gezaghebbend medisch tijdschrift Nature, waarin wordt betoogd dat elektrische prikkels van buitenaf niet kunnen doordringen in de hersenen. Dat was de uitkomst van een onderzoek op overleden proefpersonen. Hij denkt dat dit wel kan met de apparatuur waarover Philips beschikt na de recente overname van een Amerikaans bedrijf.

De tweede stap is de techniek mensvriendelijker te maken. ,,We plakken nu sensoren met lijm om het hoofd. Om dat weer weg te krijgen, moet je je haren wel drie keer wassen." Wat Boon wil bereiken is dat de techniek zo wordt verkleind dat die kan worden weggewerkt in een onopvallend en draagbaar attribuut, zoals een bril.

Zijn aanstelling als hoogleraar van de TU/e geldt voor vijf jaar. De leerstoel is mogelijk dankzij subsidie van de overheid en van het Epilepsiefonds. Philips is nauw bij het onderzoek betrokken als leverancier van de geavanceerde apparatuur die daarbij wordt gebruikt. Boon hoopt in die tijd met concrete resultaten te kunnen komen. 

Hij denkt ook dat het onderzoek meer kennis oplevert over de werking van het brein, waardoor wellicht ook oplossingen kunnen worden gevonden voor mensen met beginnende dementie of depressie. Hij gaat gebruikmaken van proefpersonen die bij Kempenhaeghe onder behandeling zijn. Voor twee of drie onderzoekers wordt dit ook het onderwerp waarop zij later hopen te promoveren. Het onderzoek begint vandaag, toevallig op de internationale dag van de epilepsie.