Woordenloos stereotypen en vooroordelen te lijf tijdens dansduet

,,Do I make you nervous?’’ De zolen van tien zwart-witte Nikes schrapen over de tegels van het Bossche Mercatorplein. Met krachtige bewegingen verplaatsen vijf jonge zwarte dansers - vier mannen en een vrouw, in leeftijd variërend van 19 tot en met 25 jaar - zich voor de deur van Het Stedelijk Gymnasium. Ze vangen elkaar op, houden elkaar tegen, ze verzamelen moed, richten zichzelf op, wapenen zich, geven zich over. Ze kreunen, gillen als gorilla’s, halen diep adem door hun neus.

Het geluid valt extra goed op omdat na een onstuimig begin op harde beats het nagenoeg stil blijft. Al die tijd spreken ze slechts enkele woorden. ,,Do I make you nervous?’’ Nou best wel een beetje, geeft een toeschouwer na afloop van de Boulevardvoorstelling Born to Protest toe. ,,Het is dat ik weet dat het een voorstelling is, maar anders zou ik het toch wel intimiderend vinden.’’

Born to Protest is deel twee van van een drieluik van de Britse danser en choreograaf Joseph Toonga. Het was net als deel één, Born to Manifest, de voorbije dagen te zien tijdens Theaterfestival Boulevard. Draait Born to Protest op de jonkies - bewust in de buitenlucht om het verhaal met zoveel mogelijk mensen te kunnen delen - bij Born to Manifest in Mainstage danst Toonga een duet waarbij de twee zwarte dansers het gevecht aangaan met zichzelf, elkaar en de vooroordelen die ze ervaren. Een onzichtbare tegenstander. Met dezelfde bewegingen als de jongeren op het plein, alleen dan blootsvoets.

De voorstellingen zijn gebaseerd op waargebeurde levensverhalen van hemzelf en van anderen. ,,Ik weet hoe het is om veroordeeld te worden op je uiterlijk’’, zegt de 32-jarige Toonga. Zoals die keer dat de politie hem niet voor een danser aanzag, maar voor een ontvoerder, omdat een buurvrouw die alarm sloeg dacht dat hij dat was. 

Toonga moedigt mensen aan na te denken over de manier waarop ze naar anderen kijken. ,,Wat agressief lijkt, kan ook een teken van passie zijn.’’ Dus nee, de woeste blikken, de soms driftige bewegingen, de gebalde vuist in de lucht, ze zijn zeker niet bedoeld om de toeschouwer een schuldgevoel te bezorgen.

,,Tijdens een nagesprek na de eerste voorstelling van Born to Manifest in Den Bosch ontstond er wat discussie. Een paar mensen voelden zich aangevallen. De thematiek - broederschap, zusterliefde, emoties - is juist heel universeel. Daar is niks persoonlijks aan. Het gaat om iets menselijks en het is ook niet alleen maar negatief. Samen zijn en elkaar steunen geeft ook plezier. ’’ Zoals de twee zich bij vlagen op het podium om elkaar bekommeren is ook liefdevol. 

Toonga, vader van twee dochters van 6 en 2 jaar oud, werd geboren in Kameroen en groeide op in Oost-Londen. In 2007 begon hij zijn eigen Just Us Dance Theatre. Hij geeft onder meer les en is sinds kort als opkomende choreograaf verbonden aan het Royal Ballet. 

,,Voor mij is dansen een andere manier om mezelf uit te drukken. Sinds mijn 17e, 18e ben ik er volle bak mee bezig. Ik kom uit een sportieve familie en wilde mijn moeder laten zien dat het geen fase was, geen hobby, maar dat ik mijn inkomen kan verdienen met dansen. Dat dat gelukt is, maakt me trots. En zij is ook trots, jazeker.’’

In het laatste deel van zijn trilogie, dat eind 2022 af is, wil hij de ervaringen van vrouwen centraal stellen. ,,We hebben het er al met Boulevard over gehad om dat te komen laten zien hier.’’