Als kind een marshmallow laten liggen: zelfbeheersing zou je succes bepalen

,,Nee, niet in je mond stoppen! Aan het stokje rijgen." Op een warme lenteavond in de tuin bij vrienden leer ik mijn dochtertje hoe je marshmallows roostert op de barbecue. Met als bonus het principe van uitgestelde beloning. ,,Wanneer je even wat meer moeite doet, zijn de de snoepjes daarna veel lekkerder", leg ik uit. Ze slaagt met vlag en wimpel voor de test. Dat komt waarschijnlijk omdat ze net van tevoren een frikandel met mayonaise heeft weggewerkt. Met een volle maag is het niet zo moeilijk je te beheersen.

De beroemde marshmallowtest, die de Amerikaanse psycholoog Walter Mischel begin jaren zeventig onder zeshonderd kinderen hield, ging net iets anders. Ieder kind kreeg een marshmallow met de mededeling dat hij nog een tweede kreeg als hij het vijftien minuten volhield om de lekkernij niet op te eten. Vervolgens liep de onderzoeker de kamer uit. Kinderen die wachtten met eten, deden het later beter op school en hadden minder last van overgewicht en verslavingen, zo bleek uit vervolgonderzoek. Oftewel: wie zich niet kan beheersen, heeft daar zijn hele leven last van.

Gedoemd om te mislukken omdat je een snoepje niet kunt laten liggen. Dat past bij de manier waarop we tegenwoordig tegen mensen aankijken die minder geslaagd zijn in hun leven. Ben je dik, verslaafd of heb je schulden, dan komt dat gewoon omdat je jezelf niet kon inhouden. Eigen schuld, dikke bult. Succesvolle mensen beschikken daarentegen over zelfbeheersing en weten instant bevrediging te weerstaan. Hun onfeilbare karakter vormt de basis van hun succes. Of toch niet?

Er blijkt een belangrijke fout in het onderzoek van Mischel te zitten. Zijn proefkonijntjes kwamen allemaal van de crèche op de universiteitscampus, voornamelijk uit rijkere milieus dus. De spekjestest is nu overgedaan met negenhonderd Amerikaanse kleuters van allerlei achtergronden. Uit dit nieuwe onderzoek blijkt dat vooral de sociaal-economische achtergrond van het kind belangrijk is voor zijn schoolprestaties en succes in het leven. Niet zijn zelfbeheersing.