Bolwerk van macht: economen over multinationals
Grote multinationals trekken alle macht naar zich toe. Het mkb, werknemers en consumenten hebben het nakijken. Dat concluderen de Vlaamse economen Jan De Loecker en Jan Eeckhout in een nieuwe studie.
De Loecker en Eeckhout keken 'heel simpel' naar het verschil tussen de kosten die Amerikaanse bedrijven maken voor een product en de prijs die ze ervoor rekenen. En wat blijkt: dat verschil wordt schrikbarend snel groter in zo'n beetje alle sectoren. Niet omdat de prijzen zo rap stijgen, maar omdat het steeds minder kost om die producten te maken. En van dat voordeel zien de mensen die de producten kopen vrijwel niets terug.
Hun onderzoek naar Europese bedrijven loopt nog. ,,Maar'', zeggen ze op voorhand, ,,we zien hier dezelfde patronen.''
Waarom betalen wij niet minder als bedrijven goedkoper produceren?
,,Omdat er niet voldoende concurrentie is om bedrijven te dwingen hun kostenvoordeel aan de consument door te spelen'', zegt De Loecker. ,,In bijna alle sectoren zien we dat steeds minder bedrijven actief zijn, die wel steeds groter worden. Het aantal overnames rijst de laatste jaren de pan uit. Tegelijkertijd daalt het aantal nieuwkomers in sectoren die de gevestigde spelers uitdagen. Tel daarbij op dat de winstmarges van die grote bedrijven een veelvoud zijn van die van twintig jaar geleden en er moet wel sprake zijn van marktmacht.''
Maar volgens De Loecker is er veel meer aan de hand dan dat spullen niet goedkoper worden. Hij is deze week op de Erasmus Universiteit om een bomvol zaaltje Rotterdamse economen te vertellen hoe die marktmacht uitpakt in de oliesector.
In bijna alle sectoren zien we dat steeds minder bedrijven actief zijn, die wel steeds groter worden
,,In ons allernieuwste onderzoek, waar we nog volop mee bezig zijn, kijken we naar wat die marktmacht veroorzaakt in termen van loonongelijkheid op de werkvloer. Daar zit de grootste pijn. Het hogere management krijgt vaak een deel van de bedrijfswinst uitbetaald, terwijl de 'gewone' werknemers het van loongroei moeten hebben. De winsten groeien dus hard, maar in veel westerse landen stagneren de lonen. Ook in Nederland zou er ruimte voor loongroei moeten zijn, maar als een steeds kleinere groep bedrijven meer macht krijgt, dan hebben vakbonden het moeilijk.''
Zie je die macht van grote bedrijven ook opduiken in de politieke lobby? We zagen deze week hoe de dividendbelasting werd afgeschaft en de winstbelasting omlaagging.
,,Overheden doen van alles om die grote bedrijven naar zich toe te trekken. Dat is van alle tijden. Maar als alle overheden dat doen, krijg je een race naar de bodem waarbij de bedrijven de lachende derde zijn. Als je als enige overheid een hoge winstbelasting aanhoudt, dan zie je veel bedrijven vertrekken of niet eens komen. Dat grote bedrijven goed zijn voor de werkgelegenheid en een kenniseconomie in een land, is meestal wel juist. Zeker in jullie open economie moet het bedrijfsleven concurrerend kunnen zijn.''
Dat gezegd hebbende, is het zeker denkbaar dat bedrijven effectiever kunnen lobbyen als ze meer marktmacht hebben. Hun stem weegt zwaarder en ze hebben het geld voor een dure lobby.
Wat zijn typische bedrijven of sectoren waar je kunt zien dat die marktmacht groeit?
,,De meeste mensen denken dan gelijk aan techreuzen als Apple en Google. Maar het punt is: ze zijn overal, in alle sectoren. In de farmaceutische industrie, maar ook veel in business-to-business. Bedrijven waar we vaak nog nooit van hebben gehoord. Het valt ook niet direct op. Je betaalt niet ineens tien keer zoveel voor een product, maar eerder 10 procent meer. Het punt is dat die bedrijven steeds kostenefficiënter opereren, maar die lagere kosten niet doorgeven aan de klant.''
Een bedrijf als Facebook is misschien machtig, maar wel gratis.
Bedrijven opereren steeds efficiënter, maar geven de lagere kosten niet door aan de klant
,,Bij netwerkbedrijven als Facebook en Google zit de betalende klant aan de andere kant. De adverteerders betalen het product. Hier is het probleem vooral dat de bedrijven die de inhoud leveren, journalisten bijvoorbeeld, in de verdrukking dreigen te raken tussen het netwerkbedrijf en de adverteerder.''
Waarom grijpt de competitieautoriteit niet in?
,,Het lijkt erop dat in Europa veel meer wordt ingegrepen dan in Amerika. Maar het aantonen van marktmacht is erg lastig. We zijn nu begonnen met het registreren van het groeiende verschil tussen prijzen en de kosten die bedrijven maken. Het is een begin.''
Grote multinationals trekken alle macht naar zich toe. Het mkb, werknemers en consumenten hebben het nakijken. Dat concluderen de Vlaamse economen Jan De Loecker en Jan Eeckhout in een nieuwe studie.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Ook oudere werkzoekende vindt sneller een baan; duizenden uitkeringen minder in de regio
EINDHOVEN - Het is moeilijker dan ooit tevoren voor werkgevers in de regio om personeel te vinden. Er zijn nu nog meer vacatures dan werkzoekenden die deze kunnen vervullen. Het zorgt ervoor dat werkzoekende 50-plussers eerder aan een baan komen, meldt het UWV. -
PREMIUM
Russen kiezen Istanbul als toevluchtsoord en helpen Turkse cafés overleven
Je weet dat je aan een echt Turks ontbijt zit als er een tafel bij aangeschoven moet wordt omdat het niet op één tafel past. En als je elke minuut een straatkat bij je bord vandaan moet duwen. -
PREMIUMColumn
Er rust een taboe op werk doen onder je niveau. En ach, wat is niveau nou eigenlijk?
Anne-Marije Buckens (34) heeft ruim tien jaar een bedrijf waarmee ze 50-plussers aan werk helpt. Ze schrijft over de mensen die ze ontmoette en aan werk heeft geholpen. -
We moeten meer bewegen
Waarom het helemaal niet erg is om je tijdens je vakantie te laten gaan
We moeten meer bewegen. Hoe vind je de sport die het best bij je past? Gezondheidsjournalist Tijn Elferink en gedragswetenschapper Johnny Buivenga gaan op zoek naar de voor- en nadelen van verschillende sporten. In deel 20: met deze tips van Arie Boomsma kom je je vakantie leuk en actief door. -
Vertrek uit Rusland raakt resultaten Rabobank
Rabobanks beslissing om zich volledig terug te trekken uit Rusland drukt op de resultaten van de bank. Ook denkt de bank mede door het hoge tempo van sancties tegen Rusland en de krappe arbeidsmarkt langer nodig te hebben om zijn antiwitwasbeleid helemaal op orde te krijgen. Daarnaast merkt het financiële concern dat het economische tij door de oorlog in Oekraïne en de flink opgelopen energieprijzen is omgeslagen.
-
PREMIUM
Rugspecialist legt uit waar je op moet letten als je het matras vervangt
Een goed matras kan rugpijn niet oplossen, maar wel verlichten, zegt dokter Mahieu, rugspecialist uit België. Hij vertelt waar je op moet letten bij de aankoop van een nieuw matras. -
Koken & Eten
Zo maak je de perfecte nasi goreng
Er is geen standaardrecept voor nasi goreng. Maar houd je aan deze basisregels van Maureen Tan, auteur van de Bijbel van de Indonesische keuken, en je gebakken rijst kan niet mislukken. En heb je een restje rijst in de koelkast, dan ben je helemaal snel klaar. -
Topvrouw KLM voorspelt dat personeelstekorten in luchtvaart nog lang te merken zullen zijn
Hoewel de problemen op Schiphol afnemen, zullen de gevolgen van de personeelstekorten in de luchtvaart net als elders in de maatschappij nog lang te merken zijn. Dat verwacht de nieuwe KLM-topvrouw Marjan Rintel. ,,We zijn bezig rust en stabiliteit te creëren. Is het goed genoeg? Nee, dat is het nog niet, maar het gaat elke week beter.”