1,5 miljoen huishoudens (21 procent) in Nederland kampen met betalingsproblemen, zo blijkt uit het vandaag gepresenteerde onderzoek van het Nibud. Bij de ene helft gaat het om lichte problemen, bij de andere helft gaat het om ernstige problemen. Men spreekt van ernstige problemen als huishoudens regelmatig meer dan tien dagen te laat de huur of hypotheek betalen, bij wie de energie is afgesloten, loonbeslag op salaris is gelegd, die regelmatig een voorschot vragen op het salaris en/of zijn aangemeld bij het Centraal Administratie Kantoor (CAK) vanwege achterstanden bij zorgpolis.

Het Nibud signaleert dit jaar een opvallende ontwikkeling: het aantal hogere inkomens met serieuze financiële problemen is de afgelopen jaren fors opgelopen. ,,We houden dit onderzoek sinds 2005 en zien nu voor het eerst opvallend meer hogere inkomens die aangeven in ernstige financiële problemen te zitten. In drie jaar tijd is er sprake van een verdubbeling. Wat opvallend is, is dat die stijging alleen terug te zien is bij hogere inkomens. Het aandeel middeninkomens en lagere inkomens is gelijk gebleven", licht een zegsvrouw van het Nibud toe. 

Het Nibud spreekt van hogere inkomens als een alleenstaande meer dan 2000 euro netto verdient of samen met de partner op meer dan 4000 euro uitkomt. Een verklaring voor de fikse stijging, durft de budgetvoorlichter niet te geven. ,,Mensen met hogere inkomens hebben vaak een hoger uitgavenpatroon. Ze hebben bijvoorbeeld een hogere hypotheek of hogere huur en zijn meer kwijt aan hun energierekening. Doordat hun uitgaven hoger zijn, kunnen ze ook harder terugvallen”, denkt de woordvoerster van het Nibud. Wat de precieze oorzaken zijn, zal nader onderzocht worden.  

In het onderzoek springt er volgens Nibud dit jaar nog iets in het oog: de problemen verergeren. In 2009 had een enkeling te maken met het afsluiten van energie of het leggen van een loonbeslag. Inmiddels heeft 5 à 7 procent van alle huishoudens hiermee te maken. Ook groeit de groep huishoudens die de huur of hypotheek te laat betaalt, van 12 procent in 2012 naar 19 procent in 2018. Van de huurders betaalt een kwart regelmatig de huur te laat, van de huiseigenaren is 13 procent regelmatig te laat met de hypotheek. ,,Mede door de stijgende huren is het moeilijker geworden voor huurders om de eindjes aan elkaar te knopen”, vermoedt een Nibud-zegsvrouw. 

Onlangs bleek al uit een onderzoek van verzekeraar Nationale-Nederlanden naar de woontevredenheid van Nederlanders al dat huurders slechter af zijn dan woningeigenaren. Ze zijn een groter deel van hun netto-inkomen kwijt aan woonlasten én ze hebben meer moeite om een koophuis gefinancierd te krijgen. 

Het meest bezorgd is het Nibud over een groep van ruim 240.000 huishoudens die helemaal geen hulp voor de financiële problemen krijgt. ,,De problemen zijn dusdanig groot dat zij er zonder hulp niet uit komen”, aldus Nibud-directeur Arjan Vliegenthart. ,,Als je bedenkt dat onder deze huishoudens ook veel alleenstaanden zijn met kinderen, dan begrijp je dat we ons daar grote zorgen om maken. Ze verdienen zo snel mogelijk hulp.”

Als meest voorkomende betalingsprobleem wordt het te laat betalen van de rekeningen genoemd. Vooral de zorgverzekering wordt te laat betaald (29 procent), gevolgd door de energierekening (19 procent) en de huur of hypotheek (19 procent).

Onlangs meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dat het aantal huishoudens dat afhankelijk is van een bijstandsuitkering is toegenomen. Dat zou een nawee van de economische crisis: de bijstand reageert meestal met vertraging op bewegingen op de arbeidsmarkt. Dominique Butteling, moeder van drie kinderen, legde uit hoe ze met 90 euro per week moet zien rond te komen. Zoals zij van week tot week leeft, worstelden vorig jaar 227.000 Nederlandse gezinnen voor het vierde jaar op rij met een laag inkomen. Oftewel: 3,3 procent van alle huishoudens, in 2014 was dat nog 2,7 procent.