Rusland draait gaskraan dicht, kabinet voorziet nog geen problemen voor Nederland

Minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) belooft dat Nederlandse huishoudens hier niets van zullen merken. Hij benadrukt dat GasTerra is voorbereid op de situatie en er al elders extra gas is ingekocht. Ook voor het bedrijfsleven is er voorlopig genoeg gas, stelt de bewindsman. Hoe lang die extra voorraden meegaan, is echter nog onduidelijk.

Kamerleden zijn dan ook bezorgd. ,,Het lijkt erop dat er geen acute problemen zijn, maar we moeten ons nu wel voorbereiden op de winter’’, zegt VVD’er Silvio Erkens. ,,We kunnen het verlies van Russisch gas opvangen door vloeibaar gas uit andere landen te kopen. Maar die markt is al bijna verzadigd. Als andere Europese landen dat ook moeten doen, komen we krap te zitten.’’

PvdA’er Joris Thijssen is er ook niet gerust op. ,,Dit heeft enorme gevolgen. Natuurlijk is het goed dat we Poetin nu niet meer financieren. En huishoudens worden niet afgesloten als er tekorten dreigen. Maar de industrie wel. Daar maak ik me zorgen over, want er is nu ineens een stuk minder gas op de markt. Straks is het winter en de zomer hebben we juist nodig om onze voorraden aan te vullen. De gasprijs gaat hierdoor omhoog. Nu al kunnen veel mensen met een normaal salaris de rekening niet meer betalen.’’

CDA’er Henri Bontenbal waarschuwt voor al te grote paniek. Hij wijst erop dat het Russisch gas mogelijk ook nog op andere manieren tot ons kan komen. Zo importeert energieleverancier Eneco ook een deel van haar gas uit Rusland. Dat is niet via Gazprom maar via Wingas , een dochteronderneming van Gazprom. Die levering gaat gewoon door, meldt het bedrijf. 

_{Tekst gaat verder onder tweet.}

GasTerra meldt dat het in de periode 31 mei tot en met 30 september 2022 zo'n 2 miljard kuub gas niet geleverd krijgt, maar voorziet geen problemen. ,,We hebben dit scenario aan zien komen en kochten gas in op de beurs’’, zegt woordvoerder Jan Hendrik Annema. Het gaat volgens hem om de Nederlandse gasmarktplaats TTF (Title Transfer Facility). ,,Deze beurs is een van de grootsten van Europa en kun je vergelijken met de aandelenbeurs’’, vervolgt hij. De herkomst van het gekochte gas is niet bekend. ,,Het zijn anonieme transacties die verlopen via een zogenoemde clearing-bank, een centrale bank.’’ 

GasTerra, dat vandaag bericht kreeg van Gazprom, hield ook rekening met een ander scenario. ,,Dat was dat GazProm mee zou gaan in ons herhaaldelijk aandringen op het respecteren van de contractueel afgesproken betalingsconstructie en leveringsverplichtingen maar dat was helaas tevergeefs. Hoe dan ook: wij zorgen dat we onze verplichtingen nakomen’’, aldus de zegsman.   

Rusland kondigde eind maart aan dat betalingen voor gas voortaan in roebels moeten worden voldaan, ook als in contracten is afgesproken dat er in bijvoorbeeld euro’s of dollars wordt betaald. Rusland wil zo de eigen munt ondersteunen in tijden van internationale sancties. Dat deed het land als antwoord op de westerse sancties die werden ingesteld nadat Rusland eind februari buurland Oekraïne aanviel. 

Volgens Gasterra kleven er te veel financiële en operationele risico’s aan de vereiste betalingsroute. GasTerra had een contract met Gazprom voor de levering van 2 miljard kubieke meter gas tot en met eind september. Daarna zou het contract aflopen. 

Nederland is niet het eerste land dat geen gas meer geleverd krijgt. Eerder werden ook Polen, Bulgarije en Finland om dezelfde reden afgesloten. Ook Denemarken waarschuwde vandaag dat het Deense energiebedrijf Ørsted misschien geen gas meer gaat krijgen van Gazprom omdat het bedrijf weigert in roebels te betalen.

Gazprom is het grootste bedrijf in Rusland en het grootste aardgasbedrijf ter wereld. Het levert aardgas aan veel landen in Europa. Nederland haalt ongeveer 15 procent van zijn gas uit Rusland. Het gaat om zo'n 6 miljard kuub per jaar. Het kabinet heeft al gezegd voor het einde van dit jaar helemaal te willen stoppen met Russisch gas vanwege de oorlog in Oekraïne. 

Het kabinet zet in op de inkoop van meer vloeibaar gas (LNG) uit ander landen. Door de uitbreiding van de huidige LNG-terminal in Rotterdam en de aanleg van een drijvende LNG-terminal in de Eemshaven kan voor het einde van het jaar zo’n 8 miljard kuub extra vloeibaar gas worden geïmporteerd. Dat zou ruim voldoende moeten zijn om het tekort aan Russisch gas op te vangen. Maar, zo waarschuwt het kabinet: het is niet zeker of we op de wereldmarkt wel zo veel LNG kunnen inkopen.

Reden waarom het kabinet ook inzet op energiebesparing. Volgens Jetten heeft ons land in 2025 zo’n 9 miljard kuub gas minder nodig dan nu door bijvoorbeeld huizen beter te isoleren en bedrijven die energiezuiniger gaan werken.

Ook gasnetwerkbeheerder Gasunie zegt dat ons land zonder Russisch gas kan als sterker wordt ingezet op vloeibaar gas en de gasreserves verder worden bijgevuld. Een woordvoerder van Vattenfall laat weten dat het in totaal gaat om vijf procent van de vraag in de Nederlandse markt, die al is vervangen. Dus heeft het dichtdraaien van de gaskraan door Gazprom geen gevolgen voor Vattenfall in ons land of diens klanten, aldus een zegsman.

Europese landen proberen onder meer door verduurzaming minder gas te gaan gebruiken. Ook worden de gasprijzen momenteel al wat gestuwd omdat Europese landen bezig zijn hun voorraden versneld te vullen. Tegelijkertijd worden er allerlei plannen gemaakt om gas uit andere landen te halen. Zo rekent Bulgarije op gas uit Azerbeidzjan en kan Italië op korte termijn meer Algerijns gas gaan ontvangen.

Bekijk hier onze video’s over de stijgende gasprijzen: