Hans Huijbers van ZLTO: 'De koppen moeten weer eens letterlijk in het zand'

Het feit dat formateur Edith Schippers in Den Haag haar pogingen zag mislukken om een nieuw kabinet te smeden, weerhoudt boerenvoorman Hans Huijbers er niet van om van zijn melkveebedrijf in Wintelre naar de politieke hoofdstad te rijden. Met een nieuwe formatieronde in zicht probeert hij met collega's van Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO) zijn blik op de toekomst te houden. Wat hem betreft kan dat zonder een ministerie van Landbouw.

Maar boeren en tuinders in Nederland zien zo'n ministerie toch graag terug in Den Haag?

"We willen dat Den Haag weer oog krijgt voor de uitdagingen waar we als Nederlandse boeren voor staan. Dat gaat verder dan alleen landbouw en raakt de hele samenleving. Wat mij betreft krijgen we straks een ministerie van Landschap, Natuur en Voedsel (LNV). Dat dekt de lading beter. Want dat zijn de issues waarmee we te maken hebben."

U noemt landschap, natuur en voedsel, maar waar is het klimaat gebleven? De land- en tuinbouw dragen toch ook bij aan een versnelde opwarming van de aarde?

"Je slaat de spijker op z'n kop. Ik zeg je dat boeren de sleutel kunnen zijn in de strijd tegen de klimaatverandering. Daarvoor moeten we wel onze koppen letterlijk weer eens in het zand steken. Want het gaat fout bij de manier waarop we onze bodem gebruiken."

Hoezo de kop letterlijk in het zand steken?

"Nederlandse boeren en tuinders gebruiken hun grond vaak zeer intensief, en daar ligt een deel van het probleem. Want door strenge mestregels halen we op deze manier elk jaar een beetje meer voedingsstoffen uit de grond dan we er in stoppen. Dat gaat lang goed, maar we weten dat de productie over niet al te lange tijd terugloopt als we op de huidige manier door gaan. De generaties voor mij waren bezig om de kwaliteit van de grond te verbeteren. Bij ons gaat het juist bergafwaarts. We moeten dus met onze bodem aan de slag. Kijken wat erin zit. Onderzoeken hoe het beter kan. De kop in het zand dus."

Moet er meer mest op het land?

"Ja ik vind van wel. Maar we moeten niet terug naar de overbemesting van voorheen. Elk perceel is anders, met wisselende grondsoorten. Dat betekent ook dat de hoeveelheid organische stof, dus resten uit planten en dieren in de grond, eigenlijk per perceel kan verschillen. Daarop moeten we beter kunnen sturen. Dan verbetert de structuur van de bodem uiteindelijk vanzelf. En helpen we mee om de CO2 uitstoot aanzienlijk terug te dringen. Dit is een langdurig proces, maar als boeren tien jaar lang jaarlijks hun grond een heel klein beetje kunnen verbeteren, betekent dat in de bodem een enorme hoeveelheid CO2 opgenomen wordt. Dan hebben we ook minder kunstmest nodig. Bovendien wordt de grond er gezonder van en worden de planten weerbaarder."

Dat klinkt niet heel ingewikkeld. Waarom gebeurt het nog niet?

"In Den Haag praten ze vooral over wat ze niet willen. Ze denken niet na over hoe het systeem veranderd moet worden. Want dat moet echt op de schop. Wat kan de politiek doen om met de boeren te werken aan de klimaatdoelstellingen, en een oplossing voor het mestprobleem? Dat soort dingen."

En dus wachten jullie af?

"Nee, want wij als boeren moeten ook aan de bak. Zo zit er flink wat scheef in de opleiding van bijvoorbeeld nieuwe boeren. De scholen borduren nog teveel voort op de kennis zoals die in de jaren zeventig van de vorige eeuw bekend was. Maar de ontwikkelingen gaan snel. Kijk naar precisielandbouw en big data. Daar moet meer kennis over wat er zich in de bodem afspeelt bij komen."

Uitdagingen voor de politiek en de toekomstige boeren. Maar wat kan de huidige generatie boeren al doen?

"Zich ervan bewust zijn dat je er niet komt met alleen meer stront op je veld. Stilstaan bij wat zware landbouwmachines met de bodem kunnen doen. Die pletten de bodem en alles wat erin leeft. Verdichting op zich is sowieso een probleem. Dat maak je niet goed met het loswoelen van de bovenste 25 centimeter. Alles wat daaronder zit is soms een dode boel. We moeten zorgen dat de bodem weer gaat werken als een spons. Dat scheelt ook een hoop in de wateroverlast die ontstond door de hevige regenval van de afgelopen jaren. Bovendien zorgt de 'spons' dat alle bruikbare mineralen en voedingstoffen in de bodem zakken en niet in de sloot spoelen."

Is er nog meer mogelijk in de strijd tegen de klimaatverandering?

"Jazeker. Kijk naar de opwekking van groene stroom. Dat kan op verschillende manieren, met vergisting van planten en mest. Maar wie Duitsland in rijdt, ziet op elke stal en schuur zonnepanelen liggen. In Nederland gebeurt dat nog veel te weinig."

En de subsidieregeling 'asbest eraf, zonnepanelen erop' dan?

"Dat is slechts kruimelwerk als je kijkt naar de mogelijkheden."

De boer als stroomproducent?

"We zijn veel meer. De boer als agro-ecoloog vind ik daarom beter klinken. Hij is de beste verzorger van dieren, planten en de bodem. En helpt mee in de strijd tegen een veranderend klimaat. Hij staat open voor tips. En hij vindt het fijn om ook eens een schouderklopje te krijgen."