'Superfoods' als lokkertje voor akkervogels in Eersel

Hij zit nog midden in een zin als Jan Kolsters in de verte gefladder ontwaart in één van de eiken die in een rij staan opgesteld. De voorzitter van Vogelwerkgroep de Kempen pakt vliegensvlug zijn verrekijker. ,,Kijk, groenlingen. Die komen op de zonnebloemen af die hier nu groeien. Op gewone landbouwpercelen hebben zij niets te zoeken." De plek waar we staan was voorheen een kale akker vlakbij het Postels Huufke (Vessem), maar het stukje grond is binnen zes maanden veranderd in een kleine weide met een bonte mix van bloemen- en plantensoorten.

De dramatische metamorfose is onderdeel van een project waarbij Vogelwerkgroep de Kempen dit voorjaar zes landbouwpercelen van de gemeente Eersel heeft ingezaaid met speciaal samengestelde kruiden- en plantenmengsels. Deze 'superfoods' moeten een grotere verscheidenheid aan vogels naar de Kempen trekken. Met de komst van de groenlingen is het eerste voorzichtige succesje binnen. ,,Het is eigenlijk tuinieren in het groot. Zo kunnen we de natuur een handje helpen."

De gemeente heeft voor dit project zes van haar eigen landbouwpercelen - in totaal zo'n vijf hectare - tijdelijk uit de pacht gehaald. Voorheen werden deze percelen korte periodes verpacht aan lokale agrariërs. ,,De gemeente mist hierdoor pachtinkomsten, maar daartegenover staan maatschappelijke baten. We willen laten zien dat er op akkers ruimte te maken is voor akkervogels", aldus een woordvoerster van de gemeente.

Door de grootschalige landbouw voelen veel akkervogelsoorten zich niet meer thuis in de Kempen, volgens Kolsters. ,,Op akkers wordt voornamelijk maïs, Engels raaigras of aardappels verbouwd. Deze gewassen trekken vooral algemene vogelsoorten aan zoals zwarte kraaien en merels: die zijn weinig kieskeurig. Maar akkervogels laten dit voedsel links liggen." De voedzame planten moeten ervoor zorgen dat ook akkervogels als de veldleeuwerik en de gele kwikstaart zich weer laten zien.

Kolsters wijst als voorbeeld naar de bladrammenas die welig tiert op de akker. ,,Die geeft de hele winter zaden af, zodat de vogels ook in het vroege voorjaar nog voldoende te eten hebben." Het positieve effect van het 'plantenbuffet' zal zich niet beperken tot de akkervogels, maar doorwerken in de hele voedselketen, zo verwacht Kolsters. ,,Het graan op de akkers trekt ook meer muizen aan, waardoor er meer uilen op bezoek komen."

Niet elk stukje gemeentelijke pachtgrond was geschikt voor deze proef. Uiteindelijk heeft de werkgroep zelf zes percelen geselecteerd, op basis van de huidige vogelstand en diverse andere criteria. ,,De aanwezigheid van water maakt een akker aantrekkelijker voor vogels, net als een hoge rij eiken, die als uitkijkpost kan dienen."

Het werk van de Vogelwerkgroep houdt niet op bij het realiseren van deze 'perfecte proeftuinen'. De leden hebben eveneens een uitgebreid meetsysteem ontwikkeld om te toetsen of hun aanpak ook echt werkt. Direct na het inzaaien is de vogelstand bepaald. Nu de gewassen tot volle wasdom zijn gekomen, worden deze tellingen weer herhaald. De Vogelwerkgroep voert dezelfde metingen uit op akkers die in bedrijf zijn, en kale percelen, zodat een goede vergelijking mogelijk wordt.

Of de percelen na de pilot voorgoed het domein van de akkervogels worden, is nog onduidelijk. ,,Ze worden voor onbepaalde tijd ingezet als vogelakkers. Blijkt het project succesvol, dan kan de gemeente de resultaten vertalen in adviezen voor agrariërs en inwoners in het buitengebied", zo laat een woordvoerster weten.