'Afvalbedrijven kunnen meer doen tegen brand' zeggen deskundigen

Weer brand bij Baetsen Recycling op Ekkersrijt? Sluiten die handel. Zo bot zijn de reacties op internet op de brand van afgelopen zaterdag. Zover gaan de deskundigen niet. Maar zij constateren wel dat de meeste afvalbedrijven meer kunnen doen om brand te voorkomen. Al is het is volgens de experts 'een illusie' om te denken dat branden helemaal uitgebannen kunnen worden in de sector.

Over de brand in Son en Breugel van afgelopen weekend en de situatie bij Baetsen, durven ze niets te zeggen, daarvoor kennen ze de situatie niet goed genoeg.

André Konjer van afvalbedrijf Renewi, de fusie tussen Van Gansewinkel en Shanks, deed voor zijn studie hogere veiligheidskunde een onderzoek naar de vele afvalbranden tussen 2013 en 2015. ,,De oorzaak is vaak te zoeken in ongewenste stoffen in het afval en in het te lang laten liggen van afval dat daardoor kan gaan broeien. Bij matrassen (zoals bij Baetsen zaterdag - red.) kan brand ontstaan door de vloeistoffen en bacteriën die er in zitten. Door matrassen op een berg op te slaan neemt dan ook nog de druk in de hoop toe. Daar komt uiteindelijk zoveel warmte bij vrij dat er brand ontstaat", aldus Konjer. Had dat ook voorkomen kunnen worden? ,,We kunnen alleen proberen om er zoveel mogelijk aan te doen. Maar het is lastig om het helemaal te voorkomen."

Konjer zit in een werkgroep van de Vereniging Afvalbedrijven die een lijst met aanbevelingen heeft opgesteld. Matrassen bijvoorbeeld zouden in volledig gesloten stalen containers bewaard moeten worden. Daar is het droger, zodat de kans op broei minder groot wordt. ,,En als het toch gaat branden dan is de brand beter te bestrijden in zo'n container." Ook het aanleggen van systemen die de temperatuur in de afvalbergen meten en een 24-uurs termijn voor het bewaren van ongesorteerd afval horen tot de aanbevelingen.

,,Die werkgroep is een eerste stap in de goede richting, maar eigenlijk is het niet meer dan de slager die zijn eigen vlees keurt. Hoe kan je nou objectief naar je eigen werk kijken?", zegt Jurjen Burghgraef van het bureau Burghgraef van Tiel & Partners. Zijn bureau voert bijna wekelijks risicoanalyses uit bij recyclingbedrijven, onder meer voor verzekeraars. ,,Maar je mag ze niet over één kam scheren; er zijn zeker goede bedrijven."

De container die Konjer voorstelt, is een goede oplossing, aldus Burghgraef. Maar verder vindt hij de lijst met aanbevelingen van VA niet heel erg sterk, aldus de veiligheidsdeskundige. Wat er volgens hem moet gebeuren is dat de temperatuur in de afvalbergen verplicht permanent gemeten wordt,. Als de gemeten waarden boven een bepaalde grens komen, is het risico op brand groot en kun je ingrijpen. Dat kan bijvoorbeeld met hittegevoelige camera's. Het systeem dat de VA aanbeveelt, waarschuwt pas als er brand is en dus te laat, meent hij. Konjer zegt dat de keuze voor een systeem afhankelijk is van de situatie in een bedrijf. 

,,Het is in ieder geval een illusie om te denken dat we brandende afvalbergen helemaal kunnen voorkomen", zegt Burghgraef. Beide deskundigen wijzen bijvoorbeeld op zaken als stukjes glas die zonlicht versterken, lithium-ion batterijen waar nog wat spanning in zit en accu's van bijvoorbeeld een boormachine die allemaal in afval voorkomen en brand kunnen veroorzaken. ,,De consument die zo'n accu in de kliko gooit, realiseert zich niet dat hij de sector met een groot probleem opzadelt. Als zo'n accu kortsluiting veroorzaakt in de hoop kan dit voldoende warmte ontwikkelen voor een brand,", aldus Konjer. ,,En als het barbecue-weer is, de dag voordat de kliko's opgehaald worden, vinden wij de warme kolen in het afval", zegt Burghgraef.

,Maar we kunnen wel de frequentie en de omvang van branden inperken", meent verzekeringsexpert Burghgraef. Bedrijven moeten bijvoorbeeld afvalbergen minder hoog maken, scheidingswanden van beton aanbrengen, hun personeel doordringen van de noodzaak om serieus te controleren en afvalstromen niet te lang laten liggen. ,,Dat levert nu soms geld op, als je wacht met afvoeren tot de markt ervoor is. Maar een hoog opgeslagen berg afval is wel link."

En dus moeten volgens de expert bedrijven wel flink investeren. Dat is niet alleen broodnodig om verdere schade te voorkomen, maar ook om de bedrijven zelf te redden. ,,Anders is de kans groot dat bedrijven in deze branche straks niet meer (volledig) te verzekeren zijn. En als het dan misgaat, ligt een faillissement op de loer. En wie gaat dan de schade opruimen?”

Maar ook de overheid krijgt nog wat op het bordje. Volgens Burghgraef is het Bouwbesluit (met de regels voor gebouwen) niet geschikt voor de afvalsector. Zo zijn de regels voor brandwerende muren veel te licht in verhouding tot de hoge temperaturen bij een afvalbrand.

De provincie Noord-Brabant, die de vergunning voor Baetsen verleent, kon nog niet reageren op vragen over de situatie bij het bedrijf.