Architecten zoeken ‘woonkansen’ voor zwerfjongeren op vergeten plekjes in Eindhoven

Bij de maatschappelijke opvang van Springplank 040 verblijven nu zo’n honderd dakloze jongeren tussen de 18 en 27 jaar. ,,Dat is 30 procent van onze cliënten en dat is natuurlijk schrikbarend”, zegt Thijs Eradus van Springplank040. Dat zijn niet meer zoals vroeger, alleen jongeren die uit de jeugdzorg komen, verslaafd zijn, in grote schulden zitten of psychische nood hebben. 

Probleem is nu nadrukkelijk dat ze óók steeds moeilijker een (betaalbare) woning kunnen vinden. En dus in de opvang terechtkomen. ,,Daarvoor willen we met dit project een oplossing vinden”, aldus Eradus, die net als de Stichting Zwerfjongeren Nederland, TU/e Urban Labs en de Bouwsociëteit Zuidoost-Brabant  aan het project meewerkt.  

Waarschijnlijk zijn er nog veel meer jongeren in de problemen. Die blijven onder de radar, zoeken geen hulp. En verder kun je volgens Pieter Deijkers van Pauwert Architectuur de groep ook nog uitbreiden met jongeren die noodgedwongen bij hun ouders blijven, of studenten die ergens op een bank slapen. Of die door hun ouders uit huis worden gezet omdat die anders gekort worden op hun uitkering. ,,Maar het zijn allemaal gewoon jongeren die een woning nodig hebben”, benadrukt Maarten van Ham van aannemer Huybregts Relou uit Son en Breugel, die ook meedenkt met het project. Hij is eveneens voorzitter van de Bouwsociëteit Zuidoost-Brabant - met 108 leden uit de regio die actief zijn in de bouw en het vastgoed. 

Volgens hem moet de economisch zo succesvolle regio iets voor de jongeren in de maatschappelijke opvang doen. ,,We moeten zoeken naar alternatieve oplossingen om meer betaalbare huurwoningen te bouwen”, aldus Van Ham. Daniek Reijnders van Pauwert Architectuur zag het onderwerp binnenkomen bij de TU/e-faculteit Bouwkunde, waar ze een dag in de week werkt bij TU/e Urban Labs. Met een subsidie van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie kan zij met collega’s het onderzoek doen naar de vergeten plekjes. 

Dat kan gaan om verrommelde plekjes tegen blinde gevels van woningen en flatgebouwen, waar nu struiken, vuilnisbakken of parkeerplaatsen zijn, om lege grasvelden en plantsoenen, en platte daken van panden. Of oude bedrijfsgebouwen die in onbruik zijn geraakt, met onkruid begroeide parkeerplekken of vervallen garageboxen. De onderzoekers zijn letterlijk op de fiets gestapt en door de stad gaan rijden, om in beeld te brengen wat in Eindhoven de mogelijkheden zijn. Tientallen hoekjes hebben ze inmiddels op kaarten gezet. Ook hebben ze beschreven wat de uitdagingen zijn, want aan zulke minibouwplekjes kleven natuurlijk ook genoeg nadelen. 

Soms liggen er hindercirkels van bedrijven over locaties. Of is een dak technisch niet geschikt voor  het ‘optoppen’ met woningen. Een andere uitdaging is dat het niet gemakkelijk zal zijn om draagvlak in de buurt te vinden voor woningen voor jongeren, zeker niet als die het stigma ‘dak of (t)huislozen’ krijgen, dat zien de architecten en Van Ham ook. Daarom willen ze ook benadrukken dat het gaat om de bredere doelgroep jongeren. ,,Want de dakloze jongeren van nu hebben dezelfde behoeftes en woonwensen als elke andere woningzoekende jongere, we hoeven geen apart type woning voor ze te ontwerpen”, zegt Deijkers. 

De buren hoopt Reijnders over te halen door duidelijk te maken dat met het bouwproject ook winst voor de wijk is te behalen. ,,Je kunt een rotte plek met overlast aanpakken, de buurt een ‘update’ geven, iets toevoegen waardoor er wel draagvlak ontstaat.” Wie de woningen moet gaan bouwen, hangt onder meer af van het eigendom van locaties. Dat is van latere zorg, als locaties echt bekeken gaan worden. 

De locaties die de architecten zoeken zijn niet de al bekende braakliggende terreinen of grote transformatiegebieden. ,,Daar kijkt iedereen al naar. Wij zoeken kleine plaatsen waar iedereen normaal aan voorbijfietst, die nu een onduidelijk gebruik kennen, die vergeten zijn”, aldus Reijnders. Wie nog een locatie weet, kan zich melden, zeggen ze. Misschien dat ook de leden van de regionale Bouwsociëteit, de woningbouwcorporaties of particuliere eigenaren nog wel (onrendabele) locaties weten. 

Het is niet meteen de bedoeling om zelf te gaan ontwerpen voor al die plekken. ,,We willen in ieder geval het gesprek aanwakkeren over dit probleem, zodat mensen zich ervan bewust worden”, aldus Reijnders. ,,En we willen per type locatie een menukaart of handleiding maken, zodat het concept ook in andere steden uitgerold kan worden”, zegt Deijkers. ,,Want dit idee moet in iedere stad toepasbaar zijn.” 

De architecten hebben zaterdag een presentatie over het project Woonkansen gegeven tijdens een conferentie van de Embassy of Inclusive Society van de Dutch Design Week in het Klokgebouw.