BuitenBeelden: Een enorm muurreliëf aan de rondweg, maar wat is het?

Wie er de Eindhovensche en Meierijsche Courant van die (oorlogs)dagen op naslaat, komt hem geregeld tegen: dialectdichter Lodewijk van Woensel. Zo dicht hij in oktober 1940 over een vogeltje, ‘De Kneuter’: ’n klein, grèuw vuggelke, dè toch ók zn best wil doen om mee te telle. Een metafoor voor de bescheiden Brabander. 
Lodewijk van Woensel is het pseudoniem van Louis Vrijdag (1913-1994). Zijn vader Louis richt in 1905 een steendrukkerij op, die vanaf 1947 Drukkerij Vrijdag gaat heten. Als vader in 1937 overlijdt, zetten Louis jr en zijn broer Peter het bedrijf voort. 

Een fijne mins, die Louis jr, zo gaan de verhalen, maar er was ook iets mee: in de aanloop naar de oorlog raakt hij namelijk behoorlijk de weg kwijt in het schemergebied tussen ‘goed’ en ‘fout’, zijn sympathieën slaan door richting het fascisme. In de oorlog wordt hij op verzoek van NSB-burgemeester Pulles tijdelijk directeur van het Van Abbemuseum, en organiseert er propagandatentoonstellingen. Wegens collaboratie wordt hij in 1946 veroordeeld. Na zijn detentie zet Louis jr zich serieus in voor het kunstklimaat in Eindhoven. De drukkerij biedt in deze periode veel beeldend kunstenaars een baan, en verzorgt ook veel drukwerk uit de culturele wereld.

De maker van Drukkerswereld is kunstenaar Hugo Brouwer, voor wie Peter en Louis Vrijdag belangrijke mecenassen waren. ,,Mijn vader en oom waren heel goed bevriend met Hugo Brouwer”, weet Peter-Louis, ,,al voor de oorlog hadden ze heel veel contact met hem.”

Die Brouwer was een grote, zeker in Zuidoost-Brabant. Geboren in Den Haag in 1913 en in 1986 overleden in Groningen, maar vanaf 1955 woonde en werkte hij in Nuenen. Brouwer was een zeer veelzijdig kunstenaar, maar vooral bekend als beeldhouwer en schilder. Veel van zijn werken zijn terug te vinden in de regio, zoals de glas-in-loodramen in het gemeentehuis van Nuenen (1950), de muurschildering in de aula van het Van Maerlant College te Eindhoven (1953) en het mozaïek in het priesterkoor van de kerk Onbevlekt Hart van Maria in Weert (1965), met 255 vierkante meter misschien wel het grootste mozaïek van Nederland. Brouwer inspireerde kunstenaars als Leo Achterbergh uit Son en Breugel en Antoon van Bakel uit Nuenen.

Eerder dit jaar kreeg het gebouw van Drukkerij Vrijdag aan de Limburglaan de monumentenstatus, uiteraard ook vanwege de monumentale entree van Brouwer, die zo’n vijf jaar geleden nog werd voorzien van een nieuwe toplaag, weet Peter-Louis Vrijdag. ,,Voor veel van onze werknemers is het kunstwerk er gewoon, en altijd al geweest, maar het blijft natuurlijk een prachtige en opvallende versiering dat extra elan geeft aan ons bedrijf.”