BuitenBeelden: Een enorm muurreliëf aan de rondweg, maar wat is het?
EINDHOVEN - Duizenden Eindhovenaren razen er dagelijks langs, maar wat zien we nu eigenlijk, op dat enorme muurreliëf aan de rondweg? Zowel de maker als de opdrachtgever blijken bekenden in de regio. Deel 11 van onze serie BuitenBeelden.
Delen per e-mail
Wie er de Eindhovensche en Meierijsche Courant van die (oorlogs)dagen op naslaat, komt hem geregeld tegen: dialectdichter Lodewijk van Woensel. Zo dicht hij in oktober 1940 over een vogeltje, ‘De Kneuter’: ’n klein, grèuw vuggelke, dè toch ók zn best wil doen om mee te telle. Een metafoor voor de bescheiden Brabander.
Lodewijk van Woensel is het pseudoniem van Louis Vrijdag (1913-1994). Zijn vader Louis richt in 1905 een steendrukkerij op, die vanaf 1947 Drukkerij Vrijdag gaat heten. Als vader in 1937 overlijdt, zetten Louis jr en zijn broer Peter het bedrijf voort.
Schemerzone tussen goed en fout
Een fijne mins, die Louis jr, zo gaan de verhalen, maar er was ook iets mee: in de aanloop naar de oorlog raakt hij namelijk behoorlijk de weg kwijt in het schemergebied tussen ‘goed’ en ‘fout’, zijn sympathieën slaan door richting het fascisme. In de oorlog wordt hij op verzoek van NSB-burgemeester Pulles tijdelijk directeur van het Van Abbemuseum, en organiseert er propagandatentoonstellingen. Wegens collaboratie wordt hij in 1946 veroordeeld. Na zijn detentie zet Louis jr zich serieus in voor het kunstklimaat in Eindhoven. De drukkerij biedt in deze periode veel beeldend kunstenaars een baan, en verzorgt ook veel drukwerk uit de culturele wereld.
Volop te zien
Drukkerij Vrijdag groeit uit tot een begrip in Eindhoven, en is ook een geografisch ijkpunt, dankzij het karakteristieke uiterlijk van het gebouw, dat in 1952 – uit de puinhopen van de oorlog - wordt gebouwd aan de Limburglaan. Louis jr en Peter geven de opdracht voor een opvallend reliëf aan de gevel. Het werk krijgt de naam Drukkerswereld. Op het keramieken ontwerp van bijna vijfeneenhalve meter bij 3,25 en 25 centimeter dik, is van dichtbij volop te zien. Onder drie klassieke figuren - waaronder een moeder dat haar kind de borst lijkt te geven - voeren drie centrale personen een klasje aan, zo lijkt het. Om hen heen gereedschap, zoals een zethoek en letterbak. De middelste persoon, een vrouw, houdt een stenen tafel vast waarop de Latijnse tekst ‘Saxa Loquuntur’ staat: ‘(als) de stenen spreken’. ,,Het werk staat symbool voor de ontwikkeling van de drukkerij”, weet Peter-Louis Vrijdag (82), zoon van Peter Vrijdag. ,,De steendruk wordt er in weerspiegeld, waar de moderne offsetdruk uit voortgekomen is.” Peter-Louis was van 1972 tot 1995 directeur van de drukkerij, en stond hierna (in 2001) aan de basis van het Steendrukmuseum in Valkenswaard, waar je zelf kunt leren tekenen op steen en drukken.
Mecenassen van Hugo Brouwer
De maker van Drukkerswereld is kunstenaar Hugo Brouwer, voor wie Peter en Louis Vrijdag belangrijke mecenassen waren. ,,Mijn vader en oom waren heel goed bevriend met Hugo Brouwer”, weet Peter-Louis, ,,al voor de oorlog hadden ze heel veel contact met hem.”
Die Brouwer was een grote, zeker in Zuidoost-Brabant. Geboren in Den Haag in 1913 en in 1986 overleden in Groningen, maar vanaf 1955 woonde en werkte hij in Nuenen. Brouwer was een zeer veelzijdig kunstenaar, maar vooral bekend als beeldhouwer en schilder. Veel van zijn werken zijn terug te vinden in de regio, zoals de glas-in-loodramen in het gemeentehuis van Nuenen (1950), de muurschildering in de aula van het Van Maerlant College te Eindhoven (1953) en het mozaïek in het priesterkoor van de kerk Onbevlekt Hart van Maria in Weert (1965), met 255 vierkante meter misschien wel het grootste mozaïek van Nederland. Brouwer inspireerde kunstenaars als Leo Achterbergh uit Son en Breugel en Antoon van Bakel uit Nuenen.
Monumentenstatus
Eerder dit jaar kreeg het gebouw van Drukkerij Vrijdag aan de Limburglaan de monumentenstatus, uiteraard ook vanwege de monumentale entree van Brouwer, die zo’n vijf jaar geleden nog werd voorzien van een nieuwe toplaag, weet Peter-Louis Vrijdag. ,,Voor veel van onze werknemers is het kunstwerk er gewoon, en altijd al geweest, maar het blijft natuurlijk een prachtige en opvallende versiering dat extra elan geeft aan ons bedrijf.”
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Danny V. die eerder al Pieter Omtzigt bedreigde, opgepakt voor opruiing bij rellen Eindhoven
EINDHOVEN - De Heerlenaar Danny V. is maandag aangehouden voor opruiing bij de rellen in Eindhoven. Dat meldt 1Limburg op dinsdag. Eerder dit jaar bedreigde hij CDA- politicus Pieter Omtzigt. -
Haperts transportbedrijf Van Dingenen breidt weer uit
HAPERT - Transportbedrijf Van Dingenen uit Hapert groeit zo hard, dat het bedrijf voor de vierde keer in zes jaar tijd uitbreidt op het Kempisch Bedrijven Park. -
Al 1100 tipgevers over rellen Eindhoven, twee relschoppers aangehouden
EINDHOVEN - Dinsdag zijn twee mannen aangehouden voor hun rol bij de rellen in Eindhoven op zondagmiddag. Ze worden verdacht van openlijke geweldpleging. Steeds meer relschoppers worden aan de hand van tipgevers en beeldmateriaal geïdentificeerd. -
BuitenBeelden: Het mysterie van de grote gele E op de Grote Beek
EINDHOVEN - Min of meer verborgen kunst in de regio; tegen gevels, op begraafplaatsen, of verborgen in het bos. De kunstredactie zoekt en vindt. Aflevering 9 van onze serie BuitenBeelden bracht ons naar de Grote Beek. -
BuitenBeelden: Een Helmondse vaas met/zonder Rotterdamse bloemen
Soms vliegen hier de kogels je rond de oren, maar nu is het op de kop van de Heistraat in Helmond stil. Op het pleintje voor de St. Jozefkerk plof je op een van de bankjes en heb je vervolgens riant zicht op het kloeke werk van Henk Visch.
-
PREMIUM
‘We gaan zeker tientallen relschoppers identificeren’: politie eerst achter plunderaars en geweldplegers aan
EINDHOVEN - Politie Oost-Brabant ontving en verzamelde zoveel beelden van relschoppers die zondag huishielden in de Eindhovense binnenstad dat de rechercheurs het nog niet kunnen bijbenen. Het gaat om honderden foto’s en filmpjes, alleen al uit Eindhoven en Den Bosch. ,,Het is mega veel. Keihard werken.” Dat zegt chef van de regionale recherche Toine van Loenhout. -
Denzel Dumfries denkt zondag met PSV tegen Feyenoord te kunnen spelen: ‘Het was vooral de schrik’
Eventjes sloeg Denzel Dumfries, zijn ploeggenoten en alle PSV-supporters dinsdagavond de schrik om het hart. De aanvoerder bleef steken in het kunstgras op De Oude Meerdijk in Emmen en vreesde voor een ernstige blessure. -
Brabantse GGD's waarschuwen voor nep-vaccinatiemedewerkers die ouderen lastigvallen
BREDA - Ouderen in de regio West-Brabant worden de laatste dagen lastiggevallen door mensen die die zich voordoen als werknemers van de GGD die zogenaamd een afspraak willen maken voor een coronavaccinatie aan huis. De GGD's West-Brabant, Hart voor Brabant en Brabant-Zuidoost waarschuwen voor deze praktijken.
In samenwerking met indebuurt Eindhoven