Catharina Ziekenhuis Eindhoven heeft nieuw wapen tegen longkanker

Immuuntherapie wordt in het Catharina sinds drie jaar toegepast. Het ziekenhuis is een van de twaalf medische centra die van de overheid mochten beginnen met deze behandeling. De kosten zijn hoog: naar schatting honderdduizend euro per persoon per jaar. De overheid heeft voor de financiering afspraken gemaakt met de medicijnfabrikanten. 

Van de 280 patiënten die de afgelopen drie jaar in het Catharina met deze therapie werden behandeld is een ‘substantieel deel’ nog in leven, zegt Van den Borne. En dat terwijl de overlevingstijd voor uitgezaaide longkanker voorheen eerder in maanden dan jaren werd uitgedrukt. ,,Longkanker is een van de meest kwaadaardige tumoren. Normaal is na een jaar nog maar veertig procent van de patiënten in leven.”

De goede uitkomst leidt soms tot een nieuw probleem. Veel patiënten die drie jaar geleden aan de therapie begonnen hadden al bekendgemaakt dat ze zouden sterven. Maar dat gebeurt nu niet. Zij krijgen van het Catharina psychologische ondersteuning om hun leven weer op de rails te krijgen.

De basis voor de therapie werd gelegd door de Amerikaan James P. Allison en de Japanner Tasuku Honjo. Zij kregen hiervoor de Nobelprijs voor geneeskunde 2018, die op 10 december wordt uitgereikt.  Zij ontdekten hoe kankercellen zich kunnen verweren tegen witte bloedlichamen die ‘indringers’ aanvallen. Met een synthetisch middel via een infuus, wordt deze blokkade omzeild. De witte bloedlichamen kunnen dan wel hun aanval uitvoeren.

Van den Borne zette de therapie aanvankelijk als ‘laatste redmiddel’ in, nadat patiënten eerder chemokuren of bestralingen kregen. Maar de resultaten zijn zó goed dat immuuntherapie nu vaak als eerste wordt gebruikt. Deze patiënten hoeven de ergste chemo dan niet meer te ondergaan.

De immuuntherapie werd in eerste instantie alleen toegepast bij uitgezaaide longkanker en huidkanker.  Maar het blijkt ook inzetbaar tegen andere soorten kanker, zoals blaas-, niercel-, hals- en sommige vormen van lymfeklierkanker. 

Er zijn ook nadelen. Twee tot vijf procent van de patiënten heeft ernstige bijwerkingen, zoals chronische diarree of orgaanontstekingen.

Het begon drie jaar geleden met pijnlijke armen. Tonny Jansen (77) uit Nuenen ‘kon geen potlood meer vasthouden’. Het bleek het begin van de meest heftige periode uit haar leven. Bij onderzoek in het St. Anna ziekenhuis in Geldrop bleek dat er een kwaadaardige tumor zat op haar neusamandelen. En nog erger: dat het een uitzaaiing was van longkanker.

Tonny kreeg een zware chemokuur. ,,Ik had witte, grijze en zwarte weken. Maar na acht weken bleek de tumor in mijn longen toch te groeien. Toen zei mijn arts dat ik mee kon doen aan een proef met immuuntherapie in het Catharina. Ik ben niet pessimistisch, maar ik kreeg wel te horen dat ik nog maar zeven of acht maanden had. Ik wilde leven wat er is. Ik heb nog zoveel te doen en drie kleinkinderen. Dus ik dacht: laat ik dat maar doen.”

Zij bleek geschikt voor de therapie. Twee jaar lang reden Tonny en haar echtgenoot Albert (84) af en aan naar Eindhoven voor de infusen, die ze goed kon verdragen. Het sloeg aan. Niet alleen stopte de groei van de tumoren in haar longen, ook het neusgezwel kromp. ,,Het was eerst een walnoot, toen een kers en nu nog maar een druifke.”

De behandeling is nu gestopt. Tonny: ,,Ik moet eerlijk zijn: af en toe is mijn kussen nat. Het grijpt erg in, kanker is een beladen woord. De longkanker is niet weg, maar het staat wel stil. Dat geeft mij moed. Ik kan nu even goed honderd jaar worden als een ander.” Zij wijst naar de camper achter het huis. Het echtpaar maakt weer reisplannen.