'De factor mens is bij Primark ondergeschikt'

Snoeiharde kritiek op de arbeidsomstandigheden bij Primark deze week. Het heeft op klanten van de winkel weinig indruk gemaakt. "Mensen kunnen gewoon ergens anders gaan werken", stelt Kees den Ouden uit Gouda die zonder tas naar buiten komt bij de vestiging in het Eindhovense centrum. 

Den Ouden is een van de weinigen. Een constante stroom mensen loopt met volle Primark-shoppers naar buiten. Want ja de werkdruk mag dan te hoog zijn, werknemers geïntimideerd worden bij ziekmeldingen. Voor een paar tientjes loop je de koning te rijk naar buiten. Wie heeft het dan nog over principes? Koopdrift wint het van de ergernis en verbazing over de misstanden.

Kosten
Die verbazing is er ook niet bij deskundigen op het gebied van bedrijfsmanagement en arbeidsrecht. Het zijn harde conclusies maar sobere arbeidsomstandigheden passen bij Primark, stelt managementdeskundige Grethe van Geffen. Volgens de auteur van het boek 'Voorbij het Verschil' over arbeidsculturen draait het bij een bedrijf zoals Primark enkel om de kosten. Bij de inkoop én organisatie. "De factor 'mens' is volledig ondergeschikt."

Kritiek op Primark is er altijd geweest. Een paar maanden voor de opening van de Eindhovense winkel in 2013 kwamen ruim duizend medewerkers van een fabriek in Bangladesh om het leven toen deze instortte. Verhalen die echter overschaduwd werden door de enorme boost die de Eindhovense binnenstad kreeg.

Bedrijfscultuur
Het Primark-effect is, nu er inmiddels 16 winkels in Nederland zijn, wat verwaterd. En nu is er dus de onvrede bij werknemers. Over wettelijke regels die met voeten getreden worden maar er is volgens Van Geffen nog iets anders dat wringt. De bedrijfscultuur van het Ierse concern en de Nederlandse werknemers. "We zijn een mondig volkje, stelt Van Geffen. Op iedere opmerking hebben we een weerwoord, dat zijn ze in het buitenland niet gewend. Wij vinden het betrokkenheid, zij noemen het ondermijnen van de autoriteit."

Van Geffen wijst op de communicatieproblemen op de werkvloer. In de enquête van de FNV werd geklaagd over managers die niet rechtstreeks met het personeel praten. 'Denigrerend', zo vonden deelnemers aan het onderzoek. Van Geffen: "Als ik hoor dat er vaak Ierse leidinggevenden in de winkels staan, is die afstand met het personeel wel te begrijpen. Ze spreken de taal niet en zijn gewend aan personeel dat veel volgzamer is. Hier moeten ze iedere keer in discussie. Dat maakt ze onzeker. Het gevolg is een nog strikter beleid." 

Zorgwekkend
Waar gaat Primark over de grens? Volgens Mijke Houwerzijl, hoogleraar arbeidsrecht in Tilburg, zijn de meldingen over het ziekteverzuim, cameratoezicht en vakantie-aanvragen zorgwekkend. "Het vragen naar de aard van de ziekte kan echt niet. Ook is het niet Primark die mag oordelen of iemand wel of niet ziek is." 

Als de verhalen over cameratoezicht op het personeel kloppen, gaat Primark daar ook fors over de schreef stelt de hoogleraar. "Hiervoor is strikte regelgeving. Zo moet er een concrete verdenking zijn als personeel gecontroleerd wordt. Het is niet zo dat omdat de camera's er toch hangen ze onbeperkt ingezet mogen worden." 

Volgens Van Geffen is het aan Primark om zich aan te passen aan de Nederlandse bedrijfscultuur. "Als Hema winkels in Frankrijk opent moeten ze dat ook." Aanpassingsproblemen, die heeft de Nederlandse consument in ieder geval nooit gehad. Ze gaan liever goedkoop shoppen dan antwoorden op vragen over de misstanden bij het bedrijf. 'Ik kom er alleen voor sokken', verweert een jonge vrouw zich nog dapper.