Dat blijkt uit onderzoek van het Catharina Ziekenhuis dat onlangs is gepubliceerd in het toonaangevend blad European Journal of Cancer. De uitkomst betekent een nieuwe doorbraak in het ‘op maat’ doseren bij chemokuren.  

Irinotecan is een van de middelen die gebruikt worden bij chemotherapie. Het remt de celdeling en wordt gebruikt bij patiënten met verschillende vormen van kanker, zoals darmkanker en kanker van de alvleesklier. 

Het Catharina meldt dat er nationaal en internationaal veel belangstelling is voor het onderzoek. ,,Veel ziekenhuizen willen deze test ook aanbieden aan hun patiënten, want het kan enorm veel leed voorkomen”, zegt ziekenhuisapotheker en hoofdonderzoeker Maarten Deenen van het Catharina Ziekenhuis.

Volgens het ziekenhuis blijkt uit een recente peiling onder medisch oncologen in Nederland dat meer dan 70 procent deze test direct wil gaan gebruiken. ,,We hebben van vele ziekenhuizen telefoontjes gekregen om informatie te verstrekken hoe de test in het eigen ziekenhuis uitgevoerd kan worden”, aldus Deenen.

Elk jaar krijgen 2500 patiënten vanwege darm- of alvleesklierkanker irinotecan voorgeschreven. Een op de tien heeft een mutatie in het zogenaamde UGT1A1-gen. Daardoor wordt het medicijn minder goed afgebroken door het lichaam. Dit heeft ernstige en soms levensbedreigende bijwerkingen tot gevolg. Elk jaar hebben circa 250 mensen hiermee te maken, en van hen moet de helft worden opgenomen in het ziekenhuis. 

Met de DNA-test kunnen oncologen dus voortaan deze groep van tevoren ‘eruit vissen'. ,,Uit de studie blijkt dat de patiënten met een lagere dosis wel veilig kunnen worden behandeld, zonder daarbij in te boeten aan effectiviteit”, verduidelijkt Deenen. Het inzetten van de DNA-test blijkt ook kosteneffectief, voornamelijk vanwege de vermindering van de ziekenhuisopnames.

Of een voorgeschreven therapie bij een patiënt goed en veilig werkt, hangt af van de stofwisseling. Elke patiënt heeft een andere stofwisseling en reageert dus anders op een medicijn. Sommige patiënten ervaren veel bijwerkingen. Bij anderen gebeurt er helemaal niets en blijkt soms het medicijn niet effectief te zijn. Aan de hand van een buisje bloed- of speeksel wordt in het laboratorium een zogenoemd DNA-paspoort opgesteld. Op zo’n kaartje staat het zogeheten ‘farmacogenetisch’ profiel dat aangeeft hoe het lichaam reageert op verschillende medicijnen. ,,Op grond van dat profiel kan ik de juiste dosering voorschrijven”, zegt oncoloog-internist Geert-Jan Creemers van het Catharina Kanker Instituut.

Naast het Catharina Ziekenhuis werd het onderzoek ook uitgevoerd in het Erasmus MC, Haga ziekenhuis en het Leids Universitair Medisch Centrum. De resultaten van het onderzoek hebben de dagelijkse praktijk van de betrokken ziekenhuizen veranderd. De DNA test wordt in die ziekenhuizen als standaard ingezet.

De DNA-test is voor ziekenhuizen vrij eenvoudig uit te voeren. De verwachting is dat ook internationaal de test als standaard test ingezet zal gaan worden.