Een gedroomde werkelijkheid op Strijp-S: ‘Uit slapen valt veel te halen’

Naast de stretchers zitten mensen met een mondkapje op. Aan het voeteneind van ieder bedje een gesluierd mysterieus vrouwfiguur. Tussendoor lopen mensen in witte pakken. Is dit een in alle haast geïmproviseerd veldhospitaal, een slaapzaal?

Nee, het is de setting voor het theatrale slaapritueel Fremdkörper van Boogaerdt/VanderSchoot. Het performanceduo opereert graag in grey space; tussen de gewijde white cube van het museum en de black box van het theater. 

De mannen in bed zijn levensechte poppen, ook de figuren aan het voeteneind zijn nep. De mensen-met-de-mondkapjes op de kuipstoeltjes ernaast zijn bezoekers, echte mensen dus.

Fremdkörper ging in première op het Holland Festival deze zomer. Voor maximaal 30 bezoekers, net als nu. ,,Dit werk is in de pandemie gemaakt”, zegt een van de twee makers, Bianca van der Schoot, voor aanvang. ,,Juist in deze tijd vonden we het belangrijk dat we een fysieke bijeenkomst zouden houden. Je wilt je eigen levendigheid ervaren. Als we het nu met poppen doen, dachten we, dan ben je toch met een grote groep.”

Liefst zeventig poppen werden het. Ze kunnen bewegen, ademen en ook dingen zeggen, en werden vervaardigd op de kostuumafdeling van Theater Rotterdam. ,,Die hadden door de coronacrisis weinig te doen en waren dus beschikbaar.” Het moesten wel bezielde poppen zijn, zegt Van der Schoot. ,,Dat ze konden ademen bleek het mooiste te werken.”

Het duo was al voor de pandemie veel bezig met het thema ‘dromen’, maar dat werd in deze periode verder uitgediept. ,,Een tijd van rust en bezinning, daar past dromen goed bij.” Ze volgden een dromencursus, onder andere over lucid dreaming, een vorm van dromen waarin je je bewust bent van jezelf als dromer tijdens je droom.

Zo kwam het duo op het spoor van antieke slaaprituelen. ,,De oude Grieken hadden in tempels rituelen waarbij dromen een rol speelden. Die dromen werden dan door priesters en sjamanen geanalyseerd en als leidraad gebruikt om samenlevingen in te richten. Is er in dat droomorakel  ook iets te halen voor ons? Liggen er antwoorden in ons onderbewuste, wat kunnen we ervan leren?”

Fremdkörper moet een soort reis naar binnen zijn, zegt de maakster. ,,De kans om even met jezelf bezig te zijn. Even rust om de ratrace te herdenken waar we inzitten. The only way out is in, zeker in deze tijd. Slapen doen we nu vaak om wat rust in te halen, maar in het slapen zelf valt ook heel veel te halen: je lichaam komt in een andere staat. Je krijgt met jezelf te maken, net als in deze ceremonie. Ga lekker trippen, zou ik zeggen!”

Een mysterieuze zalvende vrouwenstem, soms digitaal vervormd, moet de deelnemers in een soort slaaproes op deze trip meevoeren. Ze spreekt de deelnemers in het Engels toe. ‘We gaan reizen zonder te bewegen’. Er is wierook en kruidenthee, er klinken new age-achtige klanken en gehum, een zacht bijna religieus gezang. De poppen blijken tot leven te zijn gekomen: ze ademen en zingen ook nog. Ze prevelen woorden, die afkomstig zijn uit echte hypnose-sessies. 

De bezoeker kan meedromen: ‘Think of home. Where’s home?’ ‘Another planet!’, antwoordt een van de dromende poppen resoluut. Of er mensen zijn die op een bed willen gaan liggen? Ja, die zijn er. Sommige kruipen onder een dekentje, en lijken echt in slaap te doezelen.
Na afloop van Fremdkörper wil je eigenlijk nog maar één ding. Slapen. En dromen. Heel lang slapen en dromen. Maar dan bij voorkeur in je eigen bed.

De performance ‘Fremdkörper’ van Boogaerdt/VanderSchoot zou ook zondag 19 december nog plaatsvinden, maar is vanwege de nieuwe coronamaatregelen afgelast. De installatie blijft t/m 6 januari staan en is vanaf de buitenkant te ervaren. Aan verschillende zijdes hangen Scan & Luister-QR-codes.