Idee: Eindhoven als veilige haven voor bedreigde activisten

Shelter City heet het landelijk initiatief, op touw gezet door Justice and Peace in Den Haag, een organisatie die zich inzet voor mensenrechtenactivisten. Twaalf Nederlandse steden doen eraan mee. Het idee heeft de charme van de eenvoud: laat activisten drie maanden in Nederland op adem komen. En laat ze hier hun kennis bijspijkeren en bijvoorbeeld op scholen vertellen over de problemen die ze in eigen land ondervinden.

Bij de Hoogstraatgemeenschap, een organisatie in Eindhoven die zich van oudsher bekommert om vluchtelingen, gaven Qader Shafiq uit Nijmegen en William Amanzuru uit Oeganda maandagavond nadere uitleg. Shafiq coördineert Shelter City in Nijmegen, Amanzuru maakt in die stad momenteel gebruik van de tijdelijke opvang. Volgende maand gaat hij terug naar Oeganda, waar hij zich sinds 2015 met een door hem opgerichte organisatie verzet tegen illegale houtkap in het Zoka-oerwoud, dat door die kap dreigt te verdwijnen.

Amanzuru (37) is thuis zijn leven niet zeker. Houtkappers bedreigen hem geregeld met de dood. Hij leeft uit veiligheidsoverwegingen gescheiden van zijn vrouw, twee kinderen en twee adoptiekinderen. ,,Ik heb een tas met spullen klaarstaan voor als ik moet vluchten. Tegen mijn bedreigers zeg ik: 'Je kunt mij doden, maar dan staat er iemand anders op'."

Met zijn organisatie Friends of Zoka geeft Amanzuru ook voorlichting aan zijn landgenoten over het belang van het tropisch regenwoud. Daardoor groeit de kring van medestanders.

Amanzuru is de tiende gast in Nijmegen sinds Shelter City daar vijf jaar geleden van de grond kwam. Onder meer een Venezolaanse journaliste, een lhbti-voorvechter uit Georgië en een Indiase advocate die strijdt tegen het kastensysteem gingen hem voor.

De Nijmeegse organisatie houdt contact met de gasten als ze weer in eigen land zijn. ,,Dat verstevigt hun positie", zegt Shafiq. Hetzelfde geldt voor het netwerk dat de gasten in Nederland opbouwen. Amanzuru sprak met Tweede Kamerleden en werd enthousiast ontvangen door de Nijmeegse burgemeester Hubert Bruls.

In Nijmegen werkt Shelter City onder meer samen met de Radboud Universiteit en Amnesty International. Leefgeld, reiskosten, een appartement en een opleidingsprogramma voor de twee gasten per jaar komen in Nijmegen totaal op jaarlijks 20.000 euro.

,,Wat is 20.000 euro als je twee parels te gast krijgt die vertellen op podia en scholen en ons laten zien hoe goed wij het hier hebben?", zegt Shafiq. ,,Shelter City is ook een visitekaartje voor de stad. Maar het allerbelangrijkste aspect is rust voor de activisten", zegt Shafiq. Hun situatie is soms zo penibel dat ze zelfs in hun tijdelijke veilige haven anoniem willen blijven.

In Eindhoven staan de Hoogstraatgemeenschap en de organisatie Vluchtelingen in de Knel - mede-organisator van de bijeenkomst maandagavond - positief tegenover het initiatief. ,,Als je de verhalen hoort van de mensen die worden opgevangen, snap je beter waarom mensen vluchten. Het vergroot het draagvlak voor vluchtelingen", zegt Lenie Scholten van Vluchtelingen in de Knel.

De Hoogstraatgemeenschap zou in Eindhoven voor onderdak kunnen zorgen van de tijdelijke gasten en overweegt dit in samenwerking met de gemeente op poten te zetten.

Het Ministerie van Buitenlandse Zaken is betrokken bij de selectie van de gasten, samen met onder meer Justice and Peace.