Watermolens zijn niet langer alleen idyllische monumenten in het landschap, als het aan de Molenstichting Noord-Brabant ligt. Onderzoek dat de stichting liet uitvoeren, laat zien dat de watermolens ook andere kansen bieden. Vooral de molens in de regio Eindhoven gooien hoge ogen als het gaat om een terugkeer van het functioneel gebruik.

,,Watermolens staan nu mooi te wezen maar het zijn meer dan alleen prachtige historische gebouwen'', zegt voorzitter Fons Naterop van de Molenstichting Noord-Brabant. ,,Het moet levend erfgoed worden", zegt initiatiefneemster en adviseur Riet Meijer.

Als bewoner van de Hooydonkse Watermolen in Nuenen weet Meijer als geen ander wat de watermolen kan betekenen voor de natuur en het landschap.

De stuwkracht van de watermolen kan worden gebruikt in droge én natte periodes. De molens kunnen een bijdrage leveren aan een hoger waterpeil, waardoor het landschap stroomopwaarts niet uitdroogt. In natte periodes is er bovendien ruimte voor waterberging.

Met het onderzoek heeft de Molenstichting aangetoond hoe ver de invloed van de watermolens reikt in de Dommelvalei. De Collse Watermolen in Eindhoven heeft bijvoorbeeld invloed op een biotoop ter grootte van 176 hectare. ,,De reikwijdte heeft onze ogen geopend'', aldus Naterop.

Ook zeventien plaatsen waar watermolens zijn verdwenen, komen in beeld voor initiatieven. En behalve naar waterbeheer kijkt de stichting ook naar de kansen van energieopwekking door waterkracht.

Met een plan voor de vijf watermolens (Hooydonk, Opwetten, Coll, Gennep en Venberg) denkt de Molenstichting Noord-Brabant als een van de eersten aanspraak te kunnen maken op geld uit Den Haag dat beschikbaar is gesteld voor de zogenoemde Erfgoed Deal. Minister Ingrid van Engelshoven (Cultuur) heeft bijna 20 miljoen euro over voor projecten die historisch erfgoed inzetten voor hedendaagse problemen zoals wateroverlast, droogte en hitte. Het is de bedoeling dat de regionale en/of lokale overheid het bedrag verdubbelt. Voor de watermolens in Eindhoven, Nuenen en Valkenswaard kijkt de Molenstichting naar de provincie en de betrokken gemeenten. Naterop: ,,We praten echt over miljoenen.''

De Molenstichting Noord-Brabant erkent dat watermolens geen gewicht in de schaal leggen als oplossing voor het klimaatprobleem. De voorzitter benadrukt wel de waarde van de symboliek. ,,Ons land is groot geworden door molens.''