Opa Eindhovenaar was 'zo fout als wat'

Zijn eigen herinneringen aan z'n opa, Karel Strack van Schijndel, zijn niet fijn. ,,Een boos ogende, strenge, norse nare man", zegt Paul Strack van Schijndel (56) uit Eindhoven. Het boek dat hij schreef over zijn grootvader, is dan ook geen eerbetoon geworden. De titel is duidelijk: 'Mijn NSB opa.'

De Nationaal-Socialistische Beweging NSB bestond in de Tweede Wereldoorlog uit Nederlanders die samenwerkten met de Duitsers. Opa Karel was er ook zo een, maar hij was niet erg fanatiek. Eerder een meeloper. Opa Karel gebruikte zijn NSB-lidmaatschap om orders binnen te halen bij de Duitse marine. Met zijn Rotterdamse bedrijf Karel Strack Vloeren legde hij linoleum in Duitse onderzeeërs.

Het is de meest vergaande pro-Duitse actie die Karel Strack van Schijndel (1891-1972) op zijn geweten had en hij had er een verhaal bij. ,,Ik heb niks fout gedaan volgens de wet. Personeel van mij hoefde niet naar Duitsland om daar in fabrieken te werken. Ik heb ze gered", memoreert kleinzoon Paul, in het dagelijks leven docent sportcommunicatie bij Fontys in Tilburg. ,,Maar hij heeft daarmee wel onderzeeërs gemaakt die ik weet niet hoeveel geallieerde oorlogsschepen hebben getorpedeerd. Hij was zo fout als maar kan."

Met zijn vader Victor, vorig jaar overleden, werkte Paul Strack van Schijndel vijf jaar aan het boek dat zondag werd gepresenteerd in Kamp Amersfoort. Vader Victor zette Paul op het spoor van het verhaal over opa Karel, dat veel vertakkingen en zijsporen kent. Een ervan betreft Leo, zoon van Karel, oom van Paul. Leo Strack van Schijndel diende in de Tweede Wereldoorlog als SS'er voor de Duitsers en stierf in 1942 aan het Oostfront, waar hij vocht tegen de Russen. Opa Karel had het kennelijk goed gevonden dat Leo tegen het gevreesde communistische gevaar ten strijde trok. ,,De sfeer in de familie Strack van Schijndel was pro-Duits. En mijn opa had een hekel aan de Engelsen, want dat waren de uitvinders van de concentratiekampen, tijdens de Boerenoorlog in Zuid-Afrika."

Na de oorlog werd Karel Strack van Schijndel aangepakt voor zijn NSB-lidmaatschap. Ruim twee jaar lang werd hij zonder vorm van proces gevangen gezet in vijf verschillende 'bewaar- en verblijfskampen.' In maart 1947 kwam hij vrij, waarna hij een langdurig gevecht begon met de overheid. Opa Karel wilde de huisraad terug die van hem was afgepakt. En hij wilde genoegdoening voor het onrecht hem aangedaan, want grote industriëlen die tijdens de oorlog handel dreven met de Duitsers gingen vrijuit. Hij, als kleine vloerenboer, niet. Opa Karel schreef er een schotschrift over - 'Recht en beschaving in Nederland'- en stuurde dat op naar ministers en andere hooggeplaatsten. Niemand reageerde.

Hij was zo fout als wat, zegt Paul Strack van Schijndel over zijn grootvader, maar tegelijkertijd verdedigt hij hem. ,,Ik ben er best trots op dat mijn opa na de oorlog op een bizarre manier voor zijn recht op kwam. Principes zijn wel een ding in de familie Strack van Schijndel", geeft de schrijver aan. Zo fout als wat, maar Karel Strack van Schijndel diende ook als marineman zijn vaderland, van 1911 tot 1916. En tijdens het bombardement van 14 mei 1940 op Rotterdam dirigeerde hij radeloze burgers de goede kant op, weg van het gevaar. ,,Ik denk wel dat hij militair genoeg was om tijdens het bombardement te helpen", oppert Paul Strack van Schijndel.

Zo fout als wat, dat zegt Paul Strack van Schijndel niet over zijn oom Leo, de SS'er die stierf in Rusland. Of over een NSB-oom - Herman - die ook in het verhaal voorkomt.  ,,Oordelen is niet interessant. Het gooit deuren op slot, dat wil ik niet. Ik geloof niet in zwart-wit."

Maar opa dan, wél helemaal fout? De verklaring daarvoor komt aan het eind van het boek plompverloren uit de lucht vallen. Opa misbruikte zijn dochter Nel. Incest. Een gegeven dat al het voorafgaande overstijgt. Waarom heeft de schrijver daar niet meer gewicht aan toegekend? Had hij niet een ander boek moeten schrijven, dáárover? De schrijver zelf: ,,De incest overschaduwt inderdaad de rest. Maar ik had het verhaal van Nel in dit boek nodig om te laten zien wie mijn opa echt was. Écht fout."

FOTO: Paul Strack van Schijndel. FOTO JEAN-PIERRE REIJNEN/FOTOMEULENHOF