Als een ding duidelijk is geworden in de Eindhovense politiek het afgelopen half jaar, dan is het wel dat de Eindhovense coalitie zich tot nu toe aan zijn woord houdt: eerst moet op de begroting het lek boven zijn, pas dan is het tijd voor andere zaken. De kosten van de zorg moeten beteugeld worden, geld voor nieuwe dingen is er voorlopig niet.

Die afspraak in het coalitie-akkoord begin mei tussen VVD, GroenLinks, PvdA en CDA, leidde tot een zucht van verlichting in de stad, en niet in de laatste plaats aan de ambtelijke burelen in het Eindhovense Stadhuis. Eindelijk zou er een einde komen aan de ongebreidelde budgetoverschrijding op de afdeling zorg en welzijn, een spilzucht die de stad uiteindelijk zo'n 100 tot 110 miljoen euro gekost heeft. Met dank aan de vorige coalitie van PvdA, SP, D66 en GroenLinks, die weigerde daarin afdoende in te grijpen.

Natuurlijk valt het te prijzen dat deze coalitie wel ingrijpt - en zich daarmee ook nog eens aan haar woord houdt; in de politiek is dat immers niet altijd een vanzelfsprekendheid. Maar de gemeenteraad heeft eigenlijk ook geen andere keuze. De bodem van de schatkist aan het Stadhuisplein is immers in zicht. Dat zou er toe kunnen leiden dat Eindhoven door het provinciebestuur onder curatele wordt gesteld, en daarmee de regie uit handen geeft.

Voor Eindhoven, dat zich afficheert als het kloppend hart van Brainport, zou dat natuurlijk een blamage van jewelste zijn geweest. Aan de ene kant van het Rijk een investeringsimpuls van 130 miljoen euro in de vorm van de Regio Envelop krijgen om het investeringsklimaat en het voorzieningenniveau op te peppen. En dan aan de andere kant in eigen huis niet eens de tering naar de nering weten te zetten? Veel groter kan een brevet van onvermogen niet uitvallen.

Dat gevaar heeft het stadsbestuur nu weten af te wenden. De financiële spelregels zijn streng. Er wordt door de schatkistbewaker, VVD-wethouder Marcel Oosterveer, nauwlettend op toe gezien dat geen dubbeltje te veel wordt uitgegeven. De gevolgen zijn evenwel evident: er is vooralsnog nergens geld voor. Niet om de problemen op te lossen als zich een tegenvaller voordoet zoals hoger uitvallende kosten van de nieuwbouw van zwembad de Tongelreep. Niet om het met tekorten kampende Muziekgebouw een steuntje in de rug te geven. Niet om een basis te leggen voor de (mogelijke) komst van een Designmuseum. Niet om het Evoluon voor de stad toegankelijk te maken. Niet voor al die andere spraakmakende plannen uit de Regio Envelop.

Daarmee valt 2019 positief geformuleerd het beste te zien als overbruggingsjaar. Negatief geformuleerd verkeert de stad momenteel in een vacuüm. Want pas in 2020 komt er weer wat geld door een aantal slimme bezuinigingsmaatregelen, zoals het niet mee laten stijgen van de subsidie met de prijsindexatie. Pas dan komt er bijvoorbeeld ook financiering voor de plannen van de van ambities overlopende duurzaamheidswethouder Jan van der Meer van GroenLinks, die nu nog moet werken met een nagenoeg lege portemonnee. Het effect van het aanhalen van de broekriem wordt ook in de zorgportefeuille nu zichtbaar. Het piept en het kraakt. Zorginstellingen gaan gebukt onder de bezuinigingen. Uit de inspraakronde die de fractie van 50Plus de afgelopen weken heeft georganiseerd blijkt dat ook de zorg zelf nu in de knel komt. En eigenlijk is dat ook wel logisch: door (het beteugelen van) de kosten van de zorg voorop te stellen, maakt Eindhoven de inhoud van de zorg ondergeschikt aan de financiën.

Dat het logisch is wil niet zeggen dat dit terecht is. Als de raad had willen voorkomen dat de zorg in de knel komt, zouden de politici eerst een discussie hebben moeten voeren over de vraag of de huidige opzet van de zorg - op afstand gezet bij de stichting WijEindhoven - wel de juiste is. Maar aan die discussie gaat de raad nog steeds angstvallig voorbij.