Schoonheid en hoop in de heilige driehoek van Oosterhout

De jeugdherinnering komt kneiterhard binnen. Daar waar nu de imponerende installatie van Rabi Koria mij tot stilte maant, was het lang geleden precies die gang waarlangs ook ik als tienjarige naar binnen werd geleid. Het reisje van de basisschool naar ‘de broeders van Oosterhout’ was een uitje. Want je kon fijn voetballen en ravotten in de immens grote tuinen. 

Minder geslaagd was de (warme) lunch; mede daardoor heb ik nogal altijd een hekel aan bloemkool. Die weeïge lucht ruik je nu zeker niet in de kloostergang, of welke andere ruimte van het klooster dan ook. Hooguit een vleugje van een net gedoofde kaars.

De komende vijf weken is het eerst en vooral kunst wat de klok slaat in ‘de heilige driehoek’: het gebied van de Onze Lieve Vrouwe Abdij, het Sint Catharinadal en de Sint Paulusabdij; aan de oostelijke rand van Oosterhout. De organisatie van de biënnale had eigenlijk september vorig jaar de deur al willen opengooien, maar dat zat er vanwege corona niet in. 

Maar, zo geven de twee curatoren aan, die gedwongen tijd binnen heeft ook goed gedaan; er zijn andere inzichten gekomen, andere kunstenaars gekozen en reeds bestaande werken aangepast.

Rebecca Nelemans en Hendrik Driessen hebben geput uit hun rijke netwerk en al even rijke kennis en dat heeft een zorgvuldig samengestelde presentatie opgeleverd. Een rijke tocht is het, waar met de nodige durf of juist heel ingetogen de kunstwerken zijn geplaatst. Werken, die de religieuze omgeving versterken of ter discussie stellen. In beide gevallen met respect, en dat zegt veel over de kwaliteit van de exposerende kunstenaars.

Betoverend is het werk in de kerk van de Sint Paulusabdij. In die ietwat strenge ruimte bots je eerst op het werk van de Franse kunstenares Juliette Minchin. Haar De wake bij kaarslicht is een kubus van twee meter, opgebouwd uit een stalen frame, met een geometrisch patroon, waaromheen was is aangebracht. 

Elke ochtend worden 24 kaarsen in die was aangestoken, ‘s’ avonds worden ze gedoofd. Het is een magnifiek ritueel dat heel goed past in de religieuze ruimte en - meer dan welke woorden dan ook - de ongrijpbare tocht tussen leven en dood markeert. Je wordt er heel stil van.

Zo ook van de Crucifix Torso II van Robert Zandvliet. Zijn schilderij, achter het altaar, is ook van een adembenemende schoonheid. Met een ‘vuile’ kleur, die nog het meest wegheeft van ‘liturgisch paars’ (dank, Marc Mulders) is de gekruisigde Jezus een toonbeeld van lijden, diepe smart en uitzichtloosheid.

Heel verfijnd is het werk dat de Sliedrechtse kunstenaar Jelle Korevaar heeft gemaakt, speciaal voor deze biënnale. De dertiger heeft iets met ‘de kerk’ en heeft een voorliefde voor mechanica en en dat laat hij op een klein, bijna romantisch binnenplein van het Sint Catharinadal zien. 

In de waterput heeft Korevaar een mechanisme gemaakt van tientallen metalen bloemblaadjes. Die bewegen, tinkelend en rinkelend, en daarnaast hoor en zie je ook nog eens zachtjes water klateren. Een zeer poëtisch, bijna ultiem eerbetoon aan een levensbron. Hoezo, hoop?!

Ronduit subtiel is het werk van Maarten Baas. Hij heeft het verlopen voetbalveldje voor de Sint Paulusabdij nieuw leven ingeblazen. Op de Baas-manier, uiteraard. En dus zie je op de plaats van de doelpalen nu vier fiere boompjes en worden de kalklijnen keurig bijgehouden door de materiaalmannen van V.V. Oosterhout. 

Zo is het ook Baas gelukt mij terug te katapulteren naar lang, lang geleden. En eindelijk eens zónder bloemkoollucht.

2e Biënnale ‘Kunst in de heilige driehoek’, 25 kunstenaars. St Paulusabdij, Monnikendreef, Oosterhout. Ma en wo t/m za van 10-17, zo van 11-17 uur. Tot 16 augustus. Kaarten (tijdslots) bestellen via kunstindeheiligedriehoek.nl