Staf Depla: Acht jaar sjouwen voor de stad

Het verschil laat zich vatten in twee luchtfoto's van het Eindhovense gebied Strijp-S, eentje die twee jaar geleden gemaakt werd en eentje uit 2009. Het is het verschil tussen de dooie boel, met deels nog vervallen en leegstaande gebouwen en braakliggende terreinen uit 2009, en het levendige, dynamische woon- en werkgebied van nu dat de herstart van Eindhoven als geen ander symboliseert.

De Eindhovense wethouder Staf Depla (PvdA) tovert beide in het Eindhovens Dagblad gepubliceerde foto's al aan het begin van het gesprek tevoorschijn op zijn iPad. Plek van handeling is het uitermate levendige terras van het Blue Collar Hotel in het Klokgebouw op Strijp-S.

Depla laat de foto's zien om aan te geven dat er heel wat veranderd is in de stad waar hij de afgelopen acht jaar wethouder is geweest. Niet dat hij die verandering op zijn eigen conto wil schrijven, integendeel: ,,Die was al veel eerder door andere mensen in gang gezet." Maar wel om te laten zien dat vooruitgangsdenken in de politiek heel wat moois teweeg kan brengen. ,,Wie aan het begin van dit millennium had voorspeld hoe Strijp-S er nu uit zou zien, was voor gek versleten. Mooi dat de Eindhovenaren dit de afgelopen jaren samen en op eigen kracht wel tot stand hebben weten te brengen."

De aanleiding voor het gesprek is zijn naderende afscheid. Eind deze maand zet de 57-jarige Eindhovenaar een punt achter zijn politieke carrière. Na tien jaar in de Tweede Kamer en acht jaar in de Eindhovense politiek is het tijd voor iets nieuws, iets anders. ,,Nee, dat heeft niets te maken met ongeduld. Als ik iets te lang blijf doen, dan verlies ik mijn nieuwsgierigheid en merk ik dat ik op routine ga drijven. Dan luister ik niet meer naar wat mensen mij te vertellen hebben, maar probeer ik mensen uit te leggen hoe het zit. Dat is de omgedraaide wereld, en dat is niet goed in de politiek."

Tijd om iets nieuws, een andere baan te zoeken heeft hij zichzelf nog niet gegund. Hij wordt nog helemaal opgeslokt door zijn werk. ,,Het blijft maar doorgaan, ja. Maar er is ook nog zoveel te doen in deze stad, de plannen voor het Stationsgebied en de spoorzone, het Emmasingelkwadrant, de verdere uitbouw van Strijp-S. En dan heb ik het nog niet eens over alle inspanningen voor de verdere uitwerking van de Brainport Actieagenda en de Regio Envelop en wat we verder allemaal doen om de werkloosheid en het aantal bijstandstrekkers naar beneden te krijgen."

Voor de duidelijkheid: Depla is wethouder werk, economie en beroepsonderwijs. Maar hij doet veel en veel meer. ,,Ik trek de dingen wel naar me toe, ja. Dan kom ik weer iets of iemand tegen waarvan ik denk dat de stad er iets mee moet en dan ga ik daar mee aan de gang. Zo ga ik van het ene naar het andere."

Depla als onvermoeibare sjouwer voor de stad? Afgelopen april werd de kroon gezet op de klus waar hij zich twee jaar lang bij uitstek voor ingespannen heeft. Dat was het moment dat het kabinet Rutte besloot Eindhoven een investeringsimpuls van 130 miljoen euro toe te kennen, om daarmee het voorzieningenniveau van de Brainport-regio dusdanig te verbeteren dat het beter past bij de internationale status en allure die Eindhoven inmiddels heeft. Een impuls waar overheid, bedrijfsleven en onderwijsinstellingen zelf nog eens 240 miljoen euro bij leggen.

Dat was mede zijn verdienste: samen met de vorige Eindhovense burgemeester Rob van Gijzel - en met een meer dan flinke steun in de rug van de topmannen uit het bedrijfsleven - wist hij het kabinet, de top van de ministeries in Den Haag en de Tweede Kamer er uiteindelijk van te doordringen dat Brainport de afgelopen decennia is uitgegroeid tot een van de belangrijkste banenmotoren van Nederland.

Uiteindelijk, want dat proces is niet zonder slag of stoot verlopen. Eindhoven klaagde er al jaren over dat het qua aandacht en financiering vanuit Den Haag achterbleef bij Den Haag. ,,Hier wordt het geld verdiend, zeiden we dan tegen elkaar. Alleen wordt het door de regering uitgegeven in de Randstad. Maar je moet als overheid wel naar de toekomst kijken, en ervoor zorgen dat het hier ook goed kan blijven gaan. Daarvoor zul je wel moeten investeren in sport- en culturele voorzieningen die de stad en de regio aantrekkelijk maken. En je zult nieuwe technische ontwikkelingen wel mogelijk moeten maken, bijvoorbeeld door te investeren in de Eindhoven Engine, waarin de top van het techniekonderwijs en het bedrijfsleven gaan samenwerken."

Pas in de zomer van 2016 viel het kwartje in Den Haag, tijdens een bijeenkomst in het Catshuis van premier Mark Rutte met Van Gijzel en Peter Wennink van ASML, Wim van der Leegte van VDL, Hans de Jong van Philips, Guido Dierick van NXP en Jan Mengelers van de TU/e. ,,Daarna is het balletje aan het rollen gegaan, hoewel het nog even mis dreigde te gaan toen het kabinet Brainport niet de mainport-status wilde toekennen die Schiphol en de haven van Rotterdam wel hebben. Maar onder druk van de media en de Tweede Kamer is dat gelukkig alsnog rechtgetrokken. De komende jaren kunnen Eindhoven en Brainport daar de vruchten van gaan plukken. En indirect daardoor de rest van Nederland ook. Want vergis je niet: kijk maar eens hoe belangrijk bedrijven als ASML, VDL, DAF en Philips zijn voor de Nederlandse economie."

Maar die onvermoeibare sjouwer voor de stad is tegelijk ook bij uitstek een teamspeler. Het woordje ik, waarmee veel politici het merendeel van hun zinnen begint, komt niet snel uit zijn mond: bij hem is het vooral 'wij'.

,,Dat vind ik ook het mooie van Eindhoven. Hier doen we het echt samen. Dat is zo gegroeid toen begin jaren negentig de economische crisis hier ongenadig hard toesloeg, en overheid, onderwijs en bedrijfsleven onder aanvoering van toenmalig burgemeester Rein Welschen de handen ineen sloegen en gezamenlijk de problemen aanpakten. Dat is sindsdien zo gebleven, ook tijdens de crisis aan het begin van dit millennium en tijdens de dubbele dip na 2008. In de Randstad is het een kwestie van politieke kleur hoeveel of hoe weinig overheidsinmenging je in de maatschappij wil. Hier speelt dat geen enkele rol, hier werken we gewoon volop samen."

Het was de toenmalige PvdA-wethouder Mary Fiers - nu partijvoorzitter en senator - die hem acht jaar geleden overhaalde om naar Eindhoven te komen. Eigenlijk had hij zijn zinnen gezet op een wethoudersfunctie in zijn woonplaats Utrecht. Maar het kostte Fiers weinig moeite de geboren en getogen Eindhovenaar terug naar het zuiden te halen.

,,Toen ik na de middelbare school planologie ging studeren in Wageningen, was Eindhoven een saaie stad. Er gebeurde niets, je kon er een kanon afschieten. Via mijn familie hier wist ik al dat de stad inmiddels volop aan het veranderen was. Daar wilde ik graag een bijdrage aan gaan leveren. Want ik ben destijds de politiek ingegaan met het idee dat je niet aan de zijlijn moet gaan staan te mopperen, maar je maatschappelijke verantwoordelijkheid moet nemen. Dat is ons vroeger thuis met de paplepel ingegoten."

Vader Depla had een advocatenkantoor in Eindhoven, moeder Depla was actief in het verenigingsleven. Het was jeugdvriend Rob van Gijzel die hem eind jaren zeventig lid wist te maken van de Jonge Socialisten. Dat hij voor de PvdA heeft gekozen - net als broer Frank, jarenlang raadslid in Eindhoven, en broer Paul, nu burgemeester van Breda - heeft twee redenen. ,,De eerste is het vooruitgangsdenken dat mijn partij aanhangt: samen kunnen we de wereld beter maken. En twee: het emancipatiedenken. Sommige mensen in onze maatschappij kunnen om wat voor reden dan ook niet of niet zo goed mee. Die hebben daar hulp bij nodig van anderen."

De afgelopen vier jaar heeft hij als wethouder voor werk zijn handen vol gehad aan het maken van plannen om mensen zonder baan weer aan de slag te helpen. Het aantal werklozen daalde de laatste tijd snel, het aantal bijstandstrekkers maar nipt, ondanks zijn stoere belofte dat hij ook die mensen aan het werk zou helpen. ,,Dat blijft een taaie zaak, het is wat mij betreft echt een kwestie van een lange adem. Wat me in dit verband stoort is dat sommige mensen ons verwijten dat we wel oog hebben voor Brainport, maar niet voor de gewone Eindhovenaren. Terwijl Brainport simpelweg zorgt voor een forse toename van de werkgelegenheid in de regio. En niet alleen voor knappe koppen en gouden handjes, maar ook voor mensen met weinig opleiding."

De eerste vier jaar was hij als wethouder van financiën de beheerder van de Eindhovense schatkist. Aan het eind van die periode stond de stad er goed voor. Dat is nu, met alle budgetoverschrijdingen in de zorg, wel anders. Hoe kijkt hij daar tegenaan? ,,Natuurlijk voel ik me daar medeverantwoordelijk voor. Alleen ga ik niet praten over zaken die in eerste instantie in de portefeuille van een collega thuishoren. Maar dat er dingen niet goed zijn gegaan, dat we dingen anders hadden moeten doen, dat is duidelijk."

Als wethouder van financiën sloot hij ook de veelbesproken PSV-deal, waarbij de gemeente de grond onder het stadion van de club en trainingscomplex De Herdgang voor 48 miljoen euro kocht en vervolgens terug verhuurde aan de club. ,,Terugkijkend ben ik daar nog steeds trots op. Die deal heeft de club gered waar heel veel mensen ongelooflijk veel plezier aan beleven, zonder dat het de gemeente ook maar een cent kost."