Voorzitter Henri van Abbe Stichting: 'We waren een club van dwarsliggers. En eigenlijk is dat nog steeds zo'

Wensen? Die heeft elke jubilaris en dus ook de Henri van Abbe Stichting. De Eindhovense erfgoedwaakhond, die 25 jaar geleden vanwege de ingrijpende verbouwingsplannen voor het Van Abbemuseum al grommend en schuimbekkend tot leven kwam, zou heel graag zien dat een oud fabriekje van sigarenmaker Schröder op de gemeentelijke lijst van beschermde panden wordt geplaatst. 

Het gebouwtje staat verscholen achter twee panden aan het begin van de Vestdijk en werd vorig jaar min of meer bij toeval door de stichting 'ontdekt'. "Er is nog zóveel onbeschermd erfgoed in de stad, je hebt geen idee. En dus is er nog werk genoeg voor ons", zegt Marc van Abbe, lid van het eerste uur.

Hij en voorzitter Peter van de Baar weten nog goed hoe het in '92 allemaal begon. Van Abbe vond aanvankelijk het uitbreidingsplan van architect Abel Cahen helemaal niet zo verkeerd. "Ik vond het wel mooi zelfs", erkent hij. "En omdat het museum een cadeau was van mijn grootvader aan de stad, mocht die er mee doen wat ze wilde." Maar de 'stad' dacht daar toch anders over. "Heel veel verontwaardigde mensen spraken me er op aan, zij vonden de plannen beláchelijk en vonden ook dat ik iets moest doen."

Onder de verontruste Eindhovenaren was ook oud-wethouder Van den Baar: "Bovenop het gebouw was een knots van een uitbouw gepland. Alleen een klein stukje gevel en de trap zouden worden gehandhaafd. Er was totaal geen respect voor het originele gebouw van architect Kropholler. Ik weet nog dat burgemeester Welschen tegen me zei: 'ach, al dat gezeur over dat torentje'. Maar het ging ons niet alleen om het torentje. Er was veel méér dat dreigde te verdwijnen." 

Onder aanvoering van wijlen Wil Wernink werd een actiegroep gestart. Kruiwagens vol handtekeningen -zo'n 3000- rolden ze naar het stadhuis en steeds meer politieke partijen gingen om. Met als resultaat dat de plannen drastisch werden aangepast en de uitbreiding naar achter werd verplaatst. 

Het aanvankelijke plan om de club daarna te ontbinden werd snel ingeruild voor een meer structureel bestaan. Diverse mensen en groepen die begaan waren met het lot van met sloop bedreigde panden trokken bij de Van Abbe Stichting aan de bel. 

Veel acties van de waakhond hadden succes; de lijst met gebouwen die gespaard bleven - vooral door zijn gegrom - is fors. De energiecentrale op Strijp-T staat er bijvoorbeeld op, evenals villa Eikenoord op de Aalsterweg, het entreegebouwtje van Animali, het Van der Schoot-pand op de Kleine Berg en het door de Duitsers gebouwde nepkerkje aan de Oirschotsedijk. Actueel is onder meer de strijd voor behoud van het Gloeilampplantsoen én de plaatsing van het Evoluon op de rijksmonumentenlijst.  

Van den Baar: "Ze kunnen niet meer om ons heen. We waren aanvankelijk een vervelende club van dwarsliggers. En eigenlijk is dat nog steeds zo. Maar van lieverlee hebben we wel steeds meer krediet gekregen." Van Abbe: "We worden nu vaak al in een heel vroeg stadium -ongevraagd- bij de ontwikkeling van plannen betrokken. Daar zijn we blij mee. En het is ook goed voor ontwikkelaars en bouwers als we mee kunnen praten en denken; daarmee voorkom je dat we weer dwars gaan liggen." 

Het zilveren jubileum wordt in besloten kring gevierd. Volgend voorjaar komt een boek uit over de jubilaris.